Na skróty
Kazimierz Przerwa Tetmajer – wiersze:
„Na Anioł Pański”
Wiersz w którym bardzo ważny jest motyw wędrówki, który jest symbolem poszukiwania sensu życia. Ważne jest także przedstawienie zmroku, pustych pól, szarej mgły, dymu, płynącej donikąd rzeki, cmentarza, grobu, księżyca, dźwięku dzwonów. Wiersz zgromadzi te wszystkie elementy, aby stworzyć nastrój zupełnej beznadziejności, smutku.
„Hymn do Nirwany”
Wiersz, będący wyrazem tęsknoty za stanem, umożliwiającym nieodczuwanie cierpienia, nieodłącznie związanego z życiem w pełnym zła świecie. Wiersz ten, stylizowany na litanię, nie ukazuje, jakie konkretnie przejawy złą można dostrzec wokół siebie. Jest raczej manifestacją stanu emocjonalnego człowieka, który, zniechęcony i pełen obrzydzenia egzystuje w zamkniętym kręgu bólu i rozpaczy.
„E’viva l’arte”
Utwór liryczny, w którym artyści, „orły bez skrzydeł” i „królowie bez ziemi”, to ludzie wybitni i niepowszedni, odrzucani jednak przez społeczeństwo. Dla filistrów liczy się jedynie majątek, ubodzy i niedoceniani artyści są przez nich odrzucani jako nieużyteczni. Na ich nędzę tłum spogląda obojętnie, pozwala artystom umierać z głodu. Mimo że hierarchia społeczne mówi co innego, to jednak twórcy sztuki są faktycznie najwyższymi istotami. Zostali bowiem wyróżnieni talentem przez siły nadprzyrodzone, ich kreacyjne zdolności równe są boskim. Wiersz ten jest wyrazem młodopolskiego konfliktu między artystą a filistrem oraz tragedii artysty, przekonanego o własnej wyjątkowości, lecz niedocenianego przez mieszczańskie społeczeństwo.
„Na skalnym Podhalu”
Cykl opowiadań-gawęd. Inspiracją do ich napisania stało się zetknięcie Tetmajera ze słynnym góralskim gawędziarzem – Sabałą. Poeta wykorzystał opowiadane przez niego i innych górali historie. Godne podkreślenia jest to, iż w utworach tych występuje stylizacja gwarowa. Tetmajer używa takich słów, aby cały tekst był traktowany jako autentyczne opowiadanie górala, ale jednocześnie zrozumiałe dla przeciętnego czytelnika. W gawędach „Na skalnym Podhalu” Tetmajer tworzy mit o góralach. Są to postacie odważne, zdrowe psychicznie i fizycznie, moralnie nienaganne (nawet motyw zbója – dobrego, walczącego w obronie biednych ni obciążonego niemoralnością).