Motyw historii polskiego domu

Opracowanie Motywu historii polskiego domu

Szczególne miejsce w polskiej tradycji literackiej i kulturowej zajmuje dworek szlachecki. Przedstawiany jest jako centrum polskości i ośrodek życia narodowego w kraju, pod zaborami. Rodzina stanowi w tym świecie naturalne środowisko człowieka. Jej zadaniem jest przechowywanie tradycji i wpajanie młodemu pokoleniu różnych wartości, głównie patriotycznych. Na przestrzeni wielu lat można było zaobserwować jak ludzie wywodzący się ze szlachty i zamieszkujący dworki, stopniowo konsolidują się z ludnością wiejską. Dwór i wieś łączą praca na roli i zjednoczenie z naturą. Wspólny rytm życia wyznaczany jest przez naturę i ma zasadniczy wpływ na życie prywatne, a nawet polityczne bohaterów. Pan Tadeusz, Nad Niemnem, Noce i dnie prezentują jak zmieniał się charakter polskiego domu. Każdy z tych utworów można potraktować jak kronikę polskiego domu na prowincji

I. Pan Tadeusz – A. Mickiewicz

  1. Charakterystyka Soplicowa jako dworku
  2. Stosunki między wsią a dworem
  3. Szerokie pojęcie rodziny i miejsce poszczególnych jej członków
  4. Polski dom jako mikrokosmos
  5. Idealizacja szlacheckiego raju i jego wartości

II. Nad Niemnem – E. Orzeszkowa

  • Historia osady
  • Praca jako tradycja domu polskiego
  • Przedstawienie sytuacji kryzysowej Korczyńskich i Bohatyrowiczów
  • Odbudowanie jedności dworu i zaścianka, dzięki wspólnej tradycji narodowo-wyzwoleńczej
  • Krótkie przedstawienie pozytywistycznych rozwiązań ekonomicznych

III. Noce i dnie – M.Dąbrowska

  1. Serbinów jako kapitalistyczny folwark
  2. Stosunki między dworem a wsią (tradycja)
  3. Postawa Bogumiła i jego umiłowanie ziemi oraz szacunek dla chłopów

Wspomniane utwory przedstawiają kolejne etapy rodzenia się nowoczesnego i demokratycznego społeczeństwa. Wartością w tym świecie jest nie tylko patriotyzm, ale także poszanowanie gościnności drugiego człowieka.  Z tradycji rodzinnych polskiego domu wyłania się wzór człowieka: obywatela, który swoje osobiste dążenia realizuje w społeczeństwie. Pobudzając je tym samym do aktywnego uczestnictwa ludzi w rządzeniu własnym krajem – Polską, która jest wielkim domem każdego z nas.