Opracowanie Motywu historii polskiego domu
Szczególne miejsce w polskiej tradycji literackiej i kulturowej zajmuje dworek szlachecki. Przedstawiany jest jako centrum polskości i ośrodek życia narodowego w kraju, pod zaborami. Rodzina stanowi w tym świecie naturalne środowisko człowieka. Jej zadaniem jest przechowywanie tradycji i wpajanie młodemu pokoleniu różnych wartości, głównie patriotycznych. Na przestrzeni wielu lat można było zaobserwować jak ludzie wywodzący się ze szlachty i zamieszkujący dworki, stopniowo konsolidują się z ludnością wiejską. Dwór i wieś łączą praca na roli i zjednoczenie z naturą. Wspólny rytm życia wyznaczany jest przez naturę i ma zasadniczy wpływ na życie prywatne, a nawet polityczne bohaterów. Pan Tadeusz, Nad Niemnem, Noce i dnie prezentują jak zmieniał się charakter polskiego domu. Każdy z tych utworów można potraktować jak kronikę polskiego domu na prowincji
I. Pan Tadeusz – A. Mickiewicz
- Charakterystyka Soplicowa jako dworku
- Stosunki między wsią a dworem
- Szerokie pojęcie rodziny i miejsce poszczególnych jej członków
- Polski dom jako mikrokosmos
- Idealizacja szlacheckiego raju i jego wartości
II. Nad Niemnem – E. Orzeszkowa
- Historia osady
- Praca jako tradycja domu polskiego
- Przedstawienie sytuacji kryzysowej Korczyńskich i Bohatyrowiczów
- Odbudowanie jedności dworu i zaścianka, dzięki wspólnej tradycji narodowo-wyzwoleńczej
- Krótkie przedstawienie pozytywistycznych rozwiązań ekonomicznych
III. Noce i dnie – M.Dąbrowska
- Serbinów jako kapitalistyczny folwark
- Stosunki między dworem a wsią (tradycja)
- Postawa Bogumiła i jego umiłowanie ziemi oraz szacunek dla chłopów
Wspomniane utwory przedstawiają kolejne etapy rodzenia się nowoczesnego i demokratycznego społeczeństwa. Wartością w tym świecie jest nie tylko patriotyzm, ale także poszanowanie gościnności drugiego człowieka. Z tradycji rodzinnych polskiego domu wyłania się wzór człowieka: obywatela, który swoje osobiste dążenia realizuje w społeczeństwie. Pobudzając je tym samym do aktywnego uczestnictwa ludzi w rządzeniu własnym krajem – Polską, która jest wielkim domem każdego z nas.