Sztuka:
Sztuka nabrała na znaczeniu, określano ją wartością większą od złota. Nie skupiano się jedynie na Piśmie św. ale zgodnie z duchem humanizmu interesowano się człowiekiem i wiernym oddawaniem rzeczywistości.
Pierwsze zmiany zauważamy w sztuce Włoch.Renesans objął praktycznie wszystkie dziedziny sztuki i charakteryzował się:
- prostotą,
- umiarem,
- spokojem,
- konstrukcyjna przejrzystość dzieł,
- harmonia,
- zachowaniem proporcji,
- motywy antyczne.
Rozwinęła się architektura, rzeźba i malarstwo. Artyści inspirowali się światem natury i sztuką artystów starożytnych.
Architektura
Charakteryzuje się symetrią. Inspirowano się oczywiście antykiem. Wprowadzono linie horyzontalne, spadziste dachy zastąpiono attykami (ozdobna ścianka zasłaniająca dach), arkadowe dziedzińce, widowiskowe balkony, kasetonowe stropy z rozestami lub głowami, okna umieszczano poniżej sklepień (tzw. lunety), ściany zdobiono gobelinami i freskami. Budowle były proporcjonalne i eleganckie. Sztuka stała się bardziej przyjazna człowiekowi, miała mu służyć. Najwybitniejsi architekci to: L.B. Alberti, A. Paladio, D. Bramante. Budowano zamki, pałce, ratusze, kamienice, dwory, kaplice rodowe np. kaplica Zygmunta Starego na Wawelu, wawelski dziedziniec, poznański ratusz. Wraz ze wzrostem zamożności ludzie także zapragnęli mieszkać w pięknych domach. Miasta zaczęto budować w sposób estetyczny i przemyślany.
Rzeźba
Coraz częstsze były motywy świeckie, przedstawiano człowiek i jego życie. Powstało wiele pomników, popiersi i aktów. Podobnie jak w antyku rzeźbiąc oddawano harmonię ludzkiego ciała, np. rzeźba Donatella, pt. Dawid. Powstały wtedy prace Michała Anioła, Jana Michałowicza z Urzędowa i J.M. Padovana. Nagrobki rodzinne zaczęto ozdabiać rzeźbami rodziców ze zmarłymi dziećmi.
Manieryzm – kierunek pośredni pomiędzy renesansem a barokiem. Najlepszym przykładem są późne rzeźby Michała Anioła, wyróżniające się niepokojem, uduchowieniem, bogactwem zdobień, co naruszało klasyczny porządek i harmonię.
Malarstwo
Na początku XV w. opracowano zasady perspektywy linearnej i zagadnienia koloru. Malarstwo, podobnie jak rzeźba przedstawiało człowieka i jego życie. Naśladowano naturę, ukazywano piękno ludzkiego ciała, nie przedstawiano już wzorów sakralnych. Najważniejsze stały się proporcja, symetria i umiar. Najpierw rozwijał się portere z profilu, np. Piero della Francesca a później postacie razem z rękami, np. Leonardo da Vinci. W malarstwie przedstawiano człowieka wraz z otoczeniem. Na obrazach renesans przynosi krajobraz w tle, np. portret Simonety, Vespucci autorstwa Piero di Cosimo. Wiele do malarstwa wniósł da Vinci, który wprowadził zasady grupowania postaci i perspektywę powietrzną. Malarstwo stało się drogą poznania człowieka, o czym świadczy chociażby malowanie portretów, ważny był w nich wyraz twarzy i układ ciała, które miały oddać osobowość modela. Przedstawiano namiętności i uczucia. Po raz pierwszy dopiero w renesansie realistycznie namalowano dziecko – Dzieciątko Jezus w ramionach Madonny.
Najwybitniejsi twórcy renesansu:
Michał Anioł Buonarroti (06.03.1475 – 1564) malarz, rzeźbiarz, architekt. Wychował się w małej wiosce w górach. W wieku 13 lat ojciec wysłał go na naukę. W wieku lat 14 zaczął rzeźbić. Jako 16-latek wykonał płaskorzeźbę. Był sławny ale żył w ubóstwie. Namalował fresk na sklepieniu w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie (Sąd Ostateczny, Stworzenie Adama), trwało to 4 lata. Inne jego dzieła to rzeźba św. Dawida, Pieta Watykańska, Madonna na schodach, posąg Mojżesza. Zmarł w wieku 89 lat. Był malarzem, rzeźbiarzem, architektem i włoskim poetą. Najważniejszym tematem jego dzieła jest potęga ludzkiego ducha, piękno i proporcje ciała. Studiował anatomię, był homoseksualistą.
Albrecht Durer (1471-1525) niemiecki malarz portrecisya. Zajmował się drzeworytem i miedziorytem. Dzieła: Rycerz, śmierć i diabeł – obraz, Melancholia ? drzeworyt.
Rafael Santi (1483-1520) uznany za Boga sztuki. Włoski malarz i architekt. Jego sztuka stanowi doskonały przykład scharmonizowania studium duszy i ciała. Twórca słynnego cyklu Madonn, np. Madonna z zieleni, Madonna ze szczygłem, Madonna z dzieciątkiem, Madonna Sykstyńska oraz np. Szkoła Treńska.
Leonardo da Vinci (1452-1519) francuz, homoseksualista, malarz, architekt, filozof, botanik, rzeźbiarz, konstruktor, poeta, wynalazca, np. łodzi podwodnej, machiny latającej, maszyny do wycinania śrub. Przez 17 lat służył u księcia Mediolanu. Ostatnie trzy lata życia spędził w małej rezydencji we Włoszech. Namalował: obraz Mona Lisy (Gioconda), Damę z łasiczką (jedyne płótno malarza znajdujące się w Polsce), Zwiastowanie, Chrzest Chystusa, Autoportret, Portret Madonny w grocie skalnej. Jego obrazy zawierają różne znaki. Autor słynnego fresku Ostatnia wieczerza.
Tycjan (1476-1577) wybitny malarz kobiet.
Donato Bramante (1441-1514) architekt, pierwszy budowniczy Bazyliki św. Piotra w Rzymie
Piotr Brueghel Starszy (1526-1569) malarz
Łukasz Cranach (1472-1553) malarz.
Pieter Bruelgel ? malarz, słynne obrazy:
- Sianokosy – ludzie koszą trawę i zbierają siano, owoce. Ci ludzi śpieszą się przed burzą. Na pierwszym planie chłop ostrzy kosę, 3 osoby wracają. Panuje pośpiech.
- Myśliwi na śniegu – myśliwi wracają z polowań, psy są zmęczone. Wracają do miasta, gdzie każdy człowiek coś robi. Na zamarzniętym jeziorze ludzie łowią ryby. Ludzie mają poukładane życie.