Nie-boska komedia – streszczenie

Małżeństwo poety z Marysią
Kuszenie dziewicy przed chrztem
Mąż podąża za dziewicą
Chrzest Orcia (Jerzego)
Matka zaklina syna by został poetą
Żona trafia do szpitala dla obłąkanych
Powrót męża
Rozmowa z żoną w szpitalu i jej śmierć
Powrót ojca do domu
Opieka ojca nad synem
Choroba syna, jego obłąkanie poezją i śmierć

Dziewica to zjawa, jest uosobieniem poezji romantycznej: piękna, czuła, delikatna, tajemnicza, przynosi radość, ukojenie, oderwanie od rzeczywistości, która jest przytłaczająca, uwalnia od ziemskich kłopotów. Ten kto poświęci się dla poezji jest zgubiony. Istnieje głęboka przepaść pomiędzy poetą i poezją, a światem rzeczywistym. Poeta jest skazany na cierpienie za życia. Autor ukazuje tragizm sytuacji poety w świecie rzeczywistym. Chce wytłumaczyć innym w jakim bólu tworzy, to człowiek opętany poezją. Żona jako jedyna zrozumiała, że poetę może zrozumieć tylko inny poeta, żyją w wysublimowanym świecie. Nie każdy poeta jest równy innemu. Pokazują dwa rodzaje poety. Maria – na łożu śmierci, dostała od Boga

Hrabia – w jego postawie dostrzegamy natchnienie poetyckie. Kocha Hrabiego tak bardzo, że najpierw przejmuje na siebie wszystkie obowiązki a potem umiera za niego. Jest symbolem prawdziwej, szczerej poezji. Rozumie poezję, jest gotowa złożyć ofiarę z własnego życia. Poeta idzie za Dziewicą bo jest egoistą. Dlatego też nie dostrzega postępu negatywności poezji, która prowadzi do tego, że nie odróżnia dobra od zła. Orcio byłby poetą wrażliwym.

Krasicki dzieli poetów na:

powierzchowni reprezentanci,
prawdziwi poeci.

Hrabia zawiódł żonę, przegrał. Dostał drugą szansę jako mąż stanu, może poprowadzić swoją klasę do walki z rewolucjonistami.

Charakterystyka porównawcza Pankracego i Hrabiego:

Pankracy	Hrabia
wódz rewolucji, walczy o władzę dla ludu, kreuje się na dyktatora, ma pogardliwy stosunek do arystokracji	obrońca arystokracji, ale zdaje sobie sprawę z jej obecnej sytuacji (pamięta jednak o dawnych cnotach)
ateista, sam ustanawia swoje prawa	katolik, najważniejszy dla niego jest Bóg a najwyższym symbolem krzyż
inteligentny, bystry, w rozmowie z Hrabią ironizuje	arystokrata
uważa że arystokracja to przeżytek, pragnie rządów ludu	broni wartości konserwatywnych i klasy do której należy
nie znamy jego przodków, w rozmowie zazdrości ich Hrabiemu	arystokrata z przodkami i bogatą genealogią rodu
rozum bez serc – wyzbył się moralności, rozumowe poznawanie świata, racjonalista i egocentryk	wyobraźnia bez serca
jego cel to zwycięstwo i życie, walczy o zwycięstwo ludu nad panami i o własną pozycję	walczy o religię, dobrą pamięć przodków i Boga
zarzuty Pankracego wobec Hrabiego: hipokryzja, egoizm, niemoralność, brak patriotyzmu brak tolerancji religijnej	zarzuty Hrabiego wobec Pankracego: brak moralności, okrucieństwo, tworzenie nowego świata, podobnego do starego – fałszywa rewolucja złe dowodzenie, rewolucja jako sposób dla Pankracego na wybicie się, kieruje się egoistycznymi pragnieniami, jak Leonard obracają w perzynę dorobek kulturowy przeszłości, depczą pamięć przodków

Cechy wspólne: mają szacunek do siebie, ale troszkę się siebie boją. Hrabia wyrusza do obozu przeciwnika ale widząc go przeraża się.

Problem rewolucji społecznej w Nie-boskiej komedii:

Okoliczności, w których Henryk zostaje mężem stanu:

siły nadprzyrodzone,
wśród arystokratów był jedynym, który wierzył w sens walki, dlatego arcybiskup mianuje go mężem stanu, inni są skłonni pertraktować z rewolucjonistami

Do obozu dostaje się podstępem, gdzie widzi przygotowujących się. Na zamek przychodzi Pankracy (przywódca rewolucjonistów) aby przekonać Hrabiego by nie walczył, oni go ocalą. Hrabia odmawia. Dochodzi do walki w okopach Świętej Trójcy. Hrabia przegrywa i popełnia samobójstwo skacząc w przepaść. Pankracy umiera śmierci nagłą, ze słowami: Galilae victi – G. zwyciężyłaś.

Obraz obozu rewolucjonistów:

wystąpili przeciw wierze chrześcijańskiej (palili relikwie, rabowali kościoły, kaplice, mordowali księży i duchownych, ubierali się w ornaty
uważali, że Bóg nic im nie dał, doskonale wiedzieli, że kościół ma korzyści z arystokracji
na gruzach starego stworzyli nowy kościół, jego bogiem jest Leonard – król rozpusty, szczęścia i równości, wiara ta nie znosi tolerancji. Leonard zachowuje się jak prorok. Ale nic się nie zmieni, będzie nowa wiara, na usługach innej grupy społecznej. Leonard proponuje niemoralne zachowanie się (kościoły unicestwione)

Skład obozu, wygląd i charakterystyka:

rządni krwi, bezwzględni, okrutni, rzeźnicy
rzemieślnik przeklina kupców, czyli swoich pracodawców
na dymie i pogorzelisku, rozradowany taniec rewolucjonistów
rewolucjoniści pochwycili jednego z panów i chcą się zemścić
chcą nie tylko śmierci panów ale także ich poniżenia i upokorzenia
następuje odwrócenie ról, zamiana miejscami, chcą aby panowie im usługiwali
kobiety w obozie to te, które odeszły od swoich mężów arystokratów, chcą odzyskać wolność, nareszcie oficjalnie mogą zdradzać mężów z pachołkami, sługami. Dopiero teraz żony i córki ukazały swoją prawdziwą moralność, wcześniejsza była nieprawdziwa
panuje bunt przeciw moralności, Bogu i wierze

Wnioski, które wyciągamy z Nie-boskiej komedii:

ukazanie wad arystokracji
autor jest przeciwny rewolucji, ona niczego nie zmieni, zawsze będzie klasa panów i osób podporządkowanych, przynosi jedynie przelew krwi i niszczenie dorobku kulturowego
rewolucja nie przynosi niczego dobrego
broni arystokracji, bo broni wiary i kultury
zwycięża Chrystus jako racja nadrzędna, racje cząstkowe skazane są na przegraną (Pankracy, Henryk)
świat pokazany w Nie-boskiej komedii jest pozbawiony Boga, a taki świat skazany jest na przegraną.

Nie-boska komedia jako utwór o historii:

Dante przedstawia świat boski, ład boski, motyw wędrówki i seny dantejskie. Krasicki przedstawia świat ludzi pełen chaosu. Motyw wędrówki zostaje zachowany w trakcie wizyty w obozie rewolucjonistów, gdzie rozgrywają się dantejskie sceny.

Nie-boska, znaczy ludzka, bez boga. Słowo komedia zaś użyte jest ironicznie, bo odziera losy historiozoficzne człowieka z powagi. Pierwotny tytuł brzmiał Mąż, zmiana oznacza przeniesienie uwagi z bohatera i jego losów, na dzieje człowieka i rozważania o rewolucji.

Prowidencjalizm i tragizm u Krasickiego:

PROWIDENCJALIZM – pogląd na historię, który postrzega ją jako wynik wyroków boskich (Opatrzności), a nie sferę ludzkiego działania.

W Nie-boskiej komedii świat rozwija się przez przelew krwi i niszczenie starych form, lecz bez oparcia w Bogu nie może narodzić się postęp. Dlatego dramat kończy się interwencją Boga, śmierć Pankracego została zadane przez Boga. Tragizm wynika z niemożności pogodzenia stron, z konieczności zagłady racji cząstkowych, w obliczu racji uniwersalnej jaką jest Bóg

Hrabia Henryk a inni bohaterowie romantyczni:

Życie prywatne – kończy się szczęśliwym małżeństwem
negatywne cechy bohatera uzasadnione są wielką ideą
cel walki – nie ojczyzna ale klasa społeczna i jej prawa
ginie śmiercią samobójczą

Nie-boska komedia jako dramat romantyczny:

brak jedności czasu, miejsca i akcji
luźna kompozycja zacierająca związki logiczne, pomiędzy poszczególnymi częściami (kompozycja otwarta): składa się z odrębnych scen, z których każda ukazuje jakiś nowy aspekt świata
łączy elementy dramatu z lirycznymi i epickimi
sceny zbiorowe
połączenie świata fantastycznego z realnym, tragizm z komizmem, patos z groteską
utwór scala nadrzędny wobec całości narrator, twórca i główny bohater – Henryk