Sztuka

Architektura:

Jako tworzywo stosuje się marmur. Wnętrza pełne są złoconej ornamentyki. Barok jest sztuką ruchu, formy ujmowane są dynamicznie, dużą rolę odgrywają linie krzywe, które powodują wrażenie ruchu i pulsowania, a także przekształcenie i odrealnienie masywności kamienia. Architekci i dekoratorzy bazują na iluzji, przestrzeń wydaje się większa niż w istocie. Stosuje się kontrasty, operuje cieniem i światłem. Barokowa architektura to mnogość elementów dekoracyjnych i przepych. Np. macierzysty kościół zakonu jezuitów, rzymska świątynia Gesu zaprojektowana przez Vignolę (1507-1573) i sławna kolumnada wokół bazyliki św. Piotra w Watykanie dzieło Giovanniego Lorenza Berniniego (1598-1680). Barokowe kościoły budowano najczęściej na planie krzyża łacińskiego, pełne rzeźb i złoceń, wyróżniała je dwu fasadowa konstrukcja. W Polsce doskonałym naśladownictwem Vignoli jest kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie, a prawdziwym arcydziełem dekoracji jest kościół św. Pawła w Antokolu w Wilnie, którego wnętrze pokrywa mnóstwo misternych płaskorzeźb. Przykładem architektury świeckiej są ruiny zamku Krzyżtopów w Ujeździe (1644) i olśniewający kolos pełen przepychu i ogromu.

Rzeźba:

Przedstawicielem rzeźby barokowej był Bernini. Artysta, który doprowadził do skrajności zamiłowanie do dekoracyjności i ruchu, np. Ekstaza św. Teresy.

Malarstwo:

Malarstwo jest niejednolite. Pełne dynamicznej ekspresji. Twórcy wykorzystywali efekty świetlne oraz soczyste barwy. Z jednej strony tworzyli artyści zafascynowani brzydotą świata, którym nieobcy był brutalny realizm. Tacy jak mistrz w operowaniu światłem Włoch – Caravaggio (1573-1610), czy też surowy intelektualista Holender – Rembrandt (1606-1669), Hiszpan – El Greco (1541-1614) wizjoner i fantasta. Artystą, który najpełniej wyrażał barokowe zafascynowanie ruchem, pięknem i obfitością świata jest pochodzący z Niderlandów Peter Paul Rubens (1577-1640). Inni malarze to artysta flamandzki A. Van Dyck (1599-1641) oraz hiszpański Diego Velazquez (1599-1660).

W Polsce malowano portrety trumienne

Charakterystyka malarstwa :

  • dynamiczne ujęcie przestrzeni (ruch), postacie są modlące się lub uśmiechnięte, twarz pokazuje wyraz oczu
  • skłonność do wyjaskrawiania kontrastów,
  • efekty świetlne,
  • ekspresja gestów wyrażających silne poruszenie emocjonalne, tj. rozpacz, gniew, ekstaza, ból,
  • trójwymiarowość malarstwa (tzw. iluzjonizm)
  • kolory: czerń, czerwień, złoto

Manieryzm:

W sztuce i literaturze baroku można wyróżnić dwa podstawowe nurty: intelektualny i emocjonalny. W środowiskach dworskich kształtowały się nowe nurty poetyckie, które w różnych krajach opierały się często na podobnym założeniu. Jedno z nich to właśnie manieryzm. Intelektualna sztuka, związana zwykle z kręgami dworskimi i nurt charakterystyczny dla sztuki i poezji włoskiej, rozwijający się do XV w. Cechowało go bogactwo form, przepych i dekoracyjność. Manieryzm stopniowo był wypierany przez pełna monumentalnego patosu sztukę emocji. W obu przypadkach tworzy napięcie pomiędzy sprzecznymi elementami. Przeżycia duchowe ujmowane są w sposób zmysłowy, mieszają gorącą religijność z wybujałym erotyzmem. Wymyślne koncepty i paradoksy budują nowy obraz świata, pełnego tajemnic i konfliktów, zachwycającego swoim pięknem i fascynującego brzydotą. Urzeczeni bogactwem materialnego świata towarzyszą wezwania do surowej ascezy. Barok usiłuje przezwyciężyć te napięcia pełnymi sprzeczności formami równowagi.