Bajronizm – nowy typ bohatera indywidualisty i buntownika wobec otaczającej rzeczywistości. Bohater G.Byrona to postać tajemnicza, dumna, poddana działaniu silnych, często przeciwstawnych emocji, rozdarta wewnętrznie.
Werteryzm – termin określający osobowość bohatera literackiego i model zachowania związanego z osobą głównej postaci Cierpień młodego Wertera – J.W.Goethe. Oznacza nadmierną uczuciowość, skłonność do marzeń i egzaltacji, tendencję do poetyzacji rzeczywistości, bunt wobec obowiązujących zasad i norm oraz pesymistyczne poczucie bezsensu życia (ból istnienia), którego faktem staje się samobójcza śmierć.
Młodzi romantycy pozowali na Bayronów i Werterów, marzyli o niezwykłych czynach i przygodach, o złożeniu życia dla ojczyzny, o pośmiertnej sławie, itd. Uczucia stylizowano według nieszczęśliwej miłości romantycznych kochanków, gardzili prozą życia codziennego, ulegali wpływom mody w zakresie stroju i uczesania.
Na skróty
Moda w romantyźmie:
Wzory:
- gotyk,
- renesans,
- egzotyczny Wschód,
- nadal modna jednak bardzo wystylizowana wieś
Romantyzm w modzie cechował się indywidualnością i oryginalnością. Strój był cechą wyróżniającą każdego człowieka, był antytezą munduru. Balzac miał swoje kamizelki, George San spodnie i cygaro (była pierwszą feministką) a Słowacki kołnierzyk. Strojem demonstrowano przekonania społeczne, polityczne i literackie.
Kobieta powinna wyglądać lekko, zwiewnie, omal bezcieleśnie tj. rusałka, dobra wróżka lub sylfida. Do mody powrócił gorset, który nadawał elegantce romantycznej z 1820r. kibić wąską nie tylko w talii, dzięki swojej długości. Pionowość sylwetki uzyskiwano zresztą także elementami optycznymi: staniczek wycięty w środku ostrym klinem w dół i z tego miejsca rozchodziły się promieniście fałdy spódniczki, nazywało się to ? la Maria Stuart. Dekolt, zwłaszcza w późniejszym romantyźmie wycięty był w kształcie serca (powtórzenie łuku gotyckiego). Spódnice były szersze, rękawy bufiaste, a pantofle satynowe. Do tego modna była też fryzura druidyczna, czy innej podobnej nazwy. Była niespokojna i zawikłana, pełna niespodzianek i tajemnic, niepowtarzalna i osobista, we włosy wplątywano kwiaty, które podobnie jak wstążki i szale były uzupełnieniem stroju. Mężczyzna nosił barwny strój, np. niebieski frak, kamizelkę atłasową w barwne kwiatki, żółte spodnie, wysoki cylinder, do tego wąsy, brodę romantyczną i burzliwe, wysokie uczesanie w tupet oraz np. bokobrody. Modna była też fantazyjnie związywana u szyi chusta, tzw. fątaź (wymowa słowa!)
Życie towarzyskie ludzi romantyzmu:
Urządzano bale, często dobroczynne, wielkie przyjęcia. Najważniejsze dla szlachty było tzw. bywanie w salonach, odwiedzinach.
W niektórych domach wyznaczano specjalne dni na odwiedziny – tzw. jour fixe’y w które przychodzono bez zaproszenia. Kręgi odwiedzające się były ograniczone do własnej sfery. Jedynie artyści mieli wszędzie wstęp, ich obecnością popisywali się gospodarze. Podręczniki i gry dla XIX wiecznych ludzi odznaczały się widocznym przedziałem klasowym. Młodzież grała, np. w domino. Zaczęto propagować sprawność fizyczną.
W salonach kwitły dyskusje polityczne, malarstwo, polityka. Słuchano koncertów fortepianowych. Spacerowano w ogrodach, parkach, np. ogród Krasieńskich w Warszawie, Wały hetmańskie w Łazienkach. Tłumnie uczęszczano na wystawy do muzeów, teatrów, oper, cukierni.
Warszawskie Bielany były miejscem zabawy dla mieszczan, którzy chętnie organizowali majówki, chodzili do pierwszych objazdowych cyrków. Na wsi urządzano zabawy w karczmach, brano udział w życiu parafii, organizowano przyjęcia świąteczne i rodzinne.
Nowe formy spędzania czasu to przynależność do kółek samokształcenia, chórów i orkiestr oraz czytanie książek i gazet. Jesienią i zimą kobiety gromadziły się przy darciu pierza, haftach, przędzeniu, przy okazji tych czynności śpiewano, czytano pismo św, opowiadano legendy. Nawet w pociągu istniał podział na klasy społeczne (4). W klasach wyższych, np. grano w bilard, kobiekty grały w krykieta, urządzano też wyścigi cyklistów.
Na ludzi epoki romantyzmu literatura wywarła wielki wpływ.