Prometeizm – poświęcenie się dla innych ludzi, niezgadzanie się na zło i niesprawiedliwość.
Motyw prometejski – Streszczenie mitu o Prometeuszu
Prometeusz był jednym z tytanów. Ulepił z gliny zmieszanej ze łzami figurę, dał jej duszę z ognia niebiańskiego wykradzionego z rydwanu słońca. Człowiek był jednak słaby, nagi i bezbronny. Prometeusz więc aby polepszyć los ludzkości, którą bardzo ukochał wykradł bogom ogień olimpijski i zniósł go na ziemię. Widząc bezbronność ludzi zszedł na ziemię i nauczył ich posługiwać się ogniem a także sztuk i rzemiosł. Zeus po ostatniej wojnie z tytanami, synami ziemi, zaczął obawiać się wszystkiego, co stamtąd pochodzi. Kazał więc Hefajstosowi najpiękniejszą kobietę. Atena nauczyła ją robót kobiecych, Afrodyta obdarzyła wdziękiem, Hermes dał jej skryty i pochlebczy charakter. Pięknie ją odziano, nadano imię Pandora (z gr. pan – wszystko i doron – dar, gdyż była darem dla ludzi od wszystkich bogów) i zaniesiono przed dom Prometeusza. W posagu otrzymała glinianą beczkę, której zawartości nikt nie znał. Prometeusza jednak czując podstęp odprawił ją i wszystkim doradzał to samo. Pandorę przygarnął niezbyt rozumny brat Prometeusza, Epimetusz i natychmiast się z nią ożenił. Mimo ostrzeżeń brata Pandora i Epimateusz otworzyli puszkę, która przyniosła ze sobą wszystkie troski, smutki i choroby.
Prometeusz także postanowił pokonać bogów podstępem. Zabił wołu i podzielił go na części. Jedną stanowiło mięso owinięte skórą, a drugą kości z tłuszczem. Zeus miał wybrać, która część zwierząt będzie od tej pory składana bogom w ofierze – wybrał ten z tłuszczem. Od tego czasu mięso było dla ludzi, a tłuszcz i kości przekazywano bogom w ofierze. Bóg strasznie się rozzłościł i kazał go przykuć do skał Kaukazu i codziennie zgłodniały orzeł wyjadał mu wątrobę, która stale odrastała.
Po tym wszystkim ludzie stali się źli i podstępni, a Dzeus ukarał ludzi potopem. Ocaleli jedynie Deukalion i Pyra, którzy rzucając za siebie kamienie odbudowali rodzaj ludzki, ponieważ z kamieni powstawali mężczyźni i kobiety. Prometeusza od męczarni ocalił Herakles wykonując jedną z 12 prac.
Zasługi Prometeusza:
- nauka o liczbach,
- najprzedniejsza wiedza,
- oswoił zwierzęta,
- zaprzągł konia do wozu,
- na słone morze spuścił statki,
- dał lekarstwa,
- wynalazł zioła kojące ból,
- znalazł na ziemi metale,
- nauczył ludzi wróżbiarstwa.
Cechy Prometeusza:
- miłość do ludzi,
- cierpienie i poświęcenie dla ludzi,
- spryt,
- mądrość,
- odpowiedzialny za ludzi,
- altruizm.
Motyw prometejski – Literatura:
- Mitologia – J. Parandowski (mit o Prometeuszu)
- Dziady cz. III – A. Mickiewicz
- Grób Agamemnona – J. Słowacki
- Ludzie bezdomni – S. Żeromski
- Stary Prometeusz – Z. Herbert