Rozprawka
Rozprawka – rodzaj wypowiedzi pisemnej, przedstawia tok rozumowania autora na dany temat. Celem rozprawki jest uzasadnić słuszność prawdy (twierdzenia, myśli) zawartej w temacie pracy lub ewentualnie obalenie tej prawdy.
Wyróżniamy następujące schematy rozprawek:
- hipoteza = wstęp
- argumenty = rozwinięcie
- teza = zakończenie
- teza = wstęp
- argumenty = rozwinięcie
- potwierdzenie tezy = zakończenie
Teza – twierdzenie zawierające treść podstawową dla jakiejś dziedziny, założenie, które ktoś zamierza udowodnić. W logice – założenie, twierdzenie wymagające dowodu, konkluzja, której należy dowieść na podstawie przyjętych przesłanek. To naczelna, główna, zasadnicza teza. W referacie należy przyjąć, bronić i rozwijać tezę. Można ją także podważyć.
Argument – wypowiedz potwierdzająca lub obalająca sąd o czymś, dowód, motyw, racja. Niezbity, przekonywujący argument. Argumenty mogą być za lub przeciw tezie.Można mieć argumenty na obronę i uzasadnienie czegoś lub odeprzeć i zbijać czyjeś argumenty.
Hipoteza – zdanie nie w pełni uzasadnione rozważane jako racja dla pewnych uznanych zdań. Założenie oparte na prawdopodobieństwie. Wymaga sprawdzenia, ma na celu odkrycie nieznanych zjawisk i spraw. Jakiekolwiek orzeczenie niezupełnie pewne.
Cechy rozprawki:
I. Posługiwanie się argumentami, które są ze sobą logicznie powiązane.
II. Wprowadzanie cytatów określony porządek argumentowania.
III. Wprowadzanie kolejnych argumentów, co ułatwiają poniższe zwroty:
- Teraz przejdę do następnej sprawy…
- Następnie pragnę przytoczyć…
- A oto kolejny ważny argument …
- Jest jeszcze coś o czym trzeba wspomnieć ….
IV. Posługiwanie się zdaniami złożonymi podczas udowadniania tezy, używanie spójników:
- wynikowych – toteż, więc, wobec czego, przeto, a zatem
- przeciwstawnych – ale, lecz, mimo, że, pomimo, a jednak, natomiast, wobec
V. Należy wybierać najciekawsze dzieła autora i ich fragmenty, które najlepiej pasują do tematu
Wskazówki:
- temat zawiera pytanie lub należy do czegoś się ustosunkować, należy uczynić to we wstępie
- temat zawiera skomplikowane określenia, np. totalitaryzm, holocaust, to warto je wyjaśnić we wstępie,
- temat powiązany, np. z epoką literacką, wydarzeniem historycznym, warto krótko je opisać lub ustosunkować się do nich
- ciekawa przejścia do następnych akapitów, np. Powyższy opis nie jest jedynym w tym zakresie. Oto…, Chciałbym odwołać się do jeszcze jednego ważnego dzieła …, Kolejna książka, która omawia to zagadnienie to …, Uważam, że informacje o tym temacie odnajdziemy także w …, Sądzę, że właściwym przykładem będzie również …, Nie można pominąć w powyższym temacie utworu …, Uważam, że można odwołać się także do …
- zakończenie pracy jako podsumowanie lub odpowiedź na pytanie ze wstępu,szczególne należy wystrzegać się w tym miejscu powtórzeń, przydatne sformułowania to: kończąc, stwierdzam, podsumowując, na zakończenie warto dodać, że …., Zbiorę teraz uwagi końcowe …, Dokonam teraz ostatecznej oceny …., Czy udało mi się udzielić odpowiedzi, na pytanie postawione w temacie? Sądzę, że tak/nie ponieważ …., Analizując wspominane utwory i dodając do nich własne przemyślenia, jestem w stanie stanowczo stwierdzić, że ….