Nowy Testament

Nowy Testament – mówi o przyjściu Chrystusa, który jak wierzą chrześcijanie, wypełnił boże plany zapowiedziane w proroctwie Starego Testamentu i swoją męką przypieczętował przymierze zawarte nie z jednym ludem – Żydami, ale ze wszystkimi wierzącymi, czyli z Kościołem. Świętą księgą Żydów jest zatem tylko Starym Testamentem. Wedle chrześcijan zaś obie części Biblii uzupełniają się i wzajemnie tłumaczą.

Nowy Testament składa się z 27 ksiąg

Księgi historyczno- biograficzne

• Ewangelia św. Mateusza
• Ewangelia św Marka
• Ewangelia św Łukasza
• Ewangelia św. Jana
• Dzieje Apostolskie

Księgi profetyczne (prorocze)

• Apokalipsa św. Jana

Księgi dydaktyczne

• Listy św. Pawła do Rzymian, Koryntian, Galatów, Efezjan, Filipian, Kolosan, Tesaloniczan, Tymoteusza, Tytusa, Filemona

• anonimowy list do Hebrajczyków
• listy powszechne św. Jakuba, św. Piotra Apostoła, św. Jana Apostoła, św. Judy

Skrótowy podział Nowego Testamentu

• Czterech ewangelii (według św. Mateusza, św Marka, św Łukasza, św Jana)
• Dziejów apostolskich
• 21 listów apostolskich
• Apokalipsy

Długi okres powstawania i liczne zasięgi redakcyjne, polegające czasem na mechanicznym łączeniu różnych tradycji, uniemożliwiając praktycznie ścisłe określenie autorstwa poszczególnych ksiąg. Można się jednak domyślać, że przynajmniej część psalmów, przypisywanych przez stulecia królowi Dawidowi jest rzeczywiście jego dziełem. Tradycje Izraela łączą się w Piśmie Świętym z mitami innych narodów starożytnego Bliskiego Wschodu. Jeżeli Stary Testament można traktować jako obietnicę daną przez Boga człowiekowi, to Nowy Testament jest dla chrześcijan spełnieniem tej obietnicy.

Ewangelia

Ewangelia (z gr.  euangelion – dobra nowina, wiadomość) napisana w języku greckim bądź aramejskim, cztery księgi Nowego Testamentu według św Mateusza, św Marka, św Łukasza i św Jana głoszące naukę Chrystusa i opisujące jego życie. Trzy pierwsze ewangelie nazywa się ewangeliami synoptycznymi ze względu na to, że podejmują te same tematy i opowiadają o tych samych zdarzeniach. Obok ewangelii, które weszły w skład Nowego Testamentu, w pierwszych wiekach chrześcijaństwa powstały tzw. ewangelie apokryficzne, które nie są uznawane przez Kościół za księgi święte. Ewangelie zostały napisane nie wcześniej niż 30 lat po śmierci Jezusa. Spośród wszystkich spisanych Ewangelii za natchnione uznał Kościół 4 i te wprowadził do zbioru pewnych różnic, wykazując bardzo wiele podobieństw. Czwarta Ewangelia według św Jana, odbiega dość często stylem, terminologią, a niekiedy i treścią , od trzech pozostałych. Każdy z ewangelistów przedstawia Jezusa z własnego punktu widzenia – mamy więc cztery różne portrety, z których każdy zwraca uwagę na co innego.

Św. Mateusz najwięcej uwagi poświęca Jezusowi  i wierze żydowskiej. Pokazuje, że Jezus potomek Abrahama i spadkobierca Dawida zjawił się aby zrealizować proroctwo zawarte w Starym Testamencie i osądzić swój naród za odstępstwa od wiary.

Św. Marek bardzo rzadko przytacza mowy Jezusa, zawiera natomiast szczegółowe informacje o jego czynach.
Marek nie wyjaśnia, nie ocenia, nie interpretuje – jest typowym świadkiem, który zwięźle i realistycznie relacjonuje co widział i słyszał.

Św. Łukasz na pierwszy plan wysuwa temat męki i zmartwychwstania Jezusa. Podkreśla błogosławieństwo zbawienia przyniesione przez Syna Bożego, wskazuje na znaki jego przyjścia zapowiedziane w Starym Testamencie i wypełnione w dokonanych uzdrowieniach i w głoszeniu Dobrej Nowiny biednym i potrzebującym . Św. Łukasz  był lekarzem z zawodu, malarzem z zamiłowania, uczeniem i towarzyszem wypraw misyjnych apostoła Pawła, członek gminy chrześcijan nawróconych z pogaństwa. Jego Ewangelia powstała prawdopodobnie w latach 70-80 w Antiochii Syryjskiej i została dedykowana Teofilowi, wysokiemu urzędnikowi w administracji rzymskiej. Ewangelia św. Łukasza dostarcza najpełniejszych relacji o życiu Jezusa. Księgę rozpoczyna prolog, w której autor wyjaśnia, że pragnie przebadać źródła i w oparciu o nie, wiernie zredagował swą Ewangelię. Po wstępie autor przedstawia historię dzieciństwa Jezusa, a potem opisuje działalność Jana Chrzciciela. Następnie w trzech wielkich partiach omawiana jest działalność Jezusa w Galilei, o Jego drodze do Jerozolimy, wreszcie o jego męce , zmartwychwstaniu i wniebowstąpieniu. Autor adresuje swoje dzieło przede wszystkim do chrześcijan nawróconych z pogaństwa. Nie jest przy tym zwykłym biografem, bardziej niż pozostali ewangeliści usiłuje być historykiem. Po dokładnym zbadaniu wszystkiego, przedstawia po kolei rzeczy i zdarzenia. Dokonany przez autora wybór materiału wskazuje na jego życzliwe zainteresowanie losem zwykłych ludzi, zwłaszcza chorych, bezdomnych, ubogich, kobiet dzieci i odrzuconych przez społeczeństwo. Język Ewangelii św. Łukasza jest językiem człowieka wykształconego, o bogatym, pięknym słownictwie.

Św. Jan ukazuje Jezusa jako tego, który został posłany przez Boga na świat z misją zbawienia ludzkości. Na ewangelię św Jana składają się głównie opisy cudów Jezusa oraz historia jego męki. Przyjście Zbawiciela zmieniło bieg historii, dlatego w świecie chrześcijańskim jest to początek nowej ery. Czas zostaje uporządkowany na to co było przed Chrystusem i to co się zdarzyło po jego przyjściu. Uczniowie Chrystusa, apostołowie którzy głosili jego naukę (o tym wczesnym okresie opowiadają opowiadają tzw. Dzieje Apostolskie, uważali bowiem, że jest to radosna wieść o zbawieniu i królestwie bożym).

W szerzeniu nowej wiary największą rolę odegrał św. Paweł, który w cudowny sposób został nawrócony na drodze do Damaszku. Właśnie jego listy tworzą postawy uniwersalnej adresowanej do wszystkich narodów i plemion nauki chrześcijańskiej.

Przypowieść

W Biblii często spotykamy się z historiami, które wypowiedziane są wyłącznie po to, aby na ich przykładzie przekazać pewne prawdy uniwersalne. Są to tzw. przypowieści, którymi tak chętnie posługiwał się Jezus. Historie syna marnotrawnego, czy też miłosiernego samarytanina mają charakter symboliczny. Nie chodzi w nich o konkretne opisywane osoby. Syn to po prostu każdy nawrócony grzesznik. Samarytanin natomiast to człowiek innej obcej wiary, ale szlachetny i ofiarny wobec bliźnich.

Przypowieść, inaczej parabola (z gr. parabole – zestawienie obok siebie) to gatunek literatury moralistycznej, jest utworem narracyjnym, jej istotą jest schematycznie ukształtowana fabuła (niesamodzielna). Przedstawione postaci i wydarzenia ważne są jako przykłady uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji, postaw wobec życia i kolei losu. Świat przedstawiony w przypowieści stanowi zbiór sytuacyjnych wykładników jakiejś ogólnej prawdy moralnej i filozoficznej czy religijnej. Właściwa interpretacja przypowieści polega na odkryciu sensu alegorycznego, bądź moralnego. Gatunek ten pojawia się w literaturze wszystkich czasów – od prastarej baśni, mitu do współczesnych powieści. Przypowieść stała się źródłem stylizacji literackiej np. „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego” Adama Mickiewicza. Była ona uprzywilejowaną formą literatury religijnej Dalekiego i Bliskiego Wschodu, zwłaszcza na gruncie buddyzmu i judaizmu. Grecja nazwa 'parabole’ wyraża istotę budowy tego gatunku. Przypowieść zestawia dwie rzeczywistości – pierwsza jest obrazem życia codziennego (świat przedstawiony), druga nie jest uchwytna zmysłowo, znajduje się w sferze pojęciowej np. moralnej – dobro lub zło, wina i odpowiedzialność człowieka. Podobnie jak przypowieść zbudowane są baśnie, w których schematycznie kształtowana fabuła (świat czarno-biały, nie zindywidualizowane postacie np. dobra wróżka, zły czarownik, macocha-sierotka, źli bracia i dobry Jaś) służy wykładni moralnej. Baśń różni się jednak zasadniczo od przypowieści: występują w niej elementy fantastyczne, a prawda moralna dotyczy wyłącznie świata naturalnego, egzystencji ludzkiej.

Przypowieść biblijna a szczególnie Ewangelia odznacza się sobie tylko właściwymi cechami. Najpierw zauważymy, że termin przypowieść pojawia się w biblii około 100 razy, właściwych przepowiedni jest jednak znacznie mniej. Autorzy biblijni określają bowiem tym mianem różne gatunki pokrewne, spełniające także cele dydaktyczne tzn. pouczające w kwestiach moralno-religijnych. Przypowieściami nazywamy także przysłowia i sentencje lub porównania i podobieństwa zaczynające się zwykle formułką: „Królestwo niebieskie podobne jest do…” albo ” Z czym porównamy Królestwo Boże?”

Właściwa przypowieść jest zamkniętym opowiadaniem, o dość rozwiniętej chociaż schematycznej fabule, w której jednak każde ogniwo jest znaczące i każde trzeba wyjaśnić w powiązaniu z całością przekazywanej nauki.
W Ewangeliach znajdziemy wiele przypowieści-opowiadań, czy obrazów o rożnie kształtowanej wartości fabularnej, wyjaśniających ciągle od nowa te same prawdy religijne i moralne. Zrozumienie i interpretacja przypowieści wymaga przejścia od znaczenia dosłownego do znaczenia alegorycznego albo symbolicznego.

Odmianą przypowieści jest tzw. przykład (łac. exemplum), czyli opowiadanie, w którym znacząca jest dosłowna warstwa fabularna np. przypowieść o bogaczu i Łazarzu, o faryzeuszach i celniku. W tych przypowieściach postacie i zdarzenia nie mają sensu alegorycznego, znaczą dosłownie jako przekład postawa moralnych.

Przypowieści biblijne stały się bogatym źródłem literatury kształtującym wzory osobowe oraz różnych stylizacji. Z przypowieści przeszły na stałe do języka takie wyrażenia jak: „wdowi grosz”.

Streszczenia przypowieści

„Przypowieść o siewcy” (św. Mateusz  13  1-9)

Kiedy wokół Jezusa zebrał się tłum, On przemówił do ludzi, a głosił swoją naukę w formie przypowieści. Siewca szedł siać ziarno. A kiedy siał niektóre ziarna upadały na drogę i zostały podeptane lub wydziobane przez ptaki. Inne ziarna upadły na skałę, a kiedy tam wzeszły, uschły, ponieważ nie miały wilgoci. Jeszcze inne ziarna upadły między ciernie, które rosnąc zagłuszały zboże. Kolejne ziarna upadły na żyzną ziemię i te właśnie wydały plon stokrotny (ziarno jest tu słowem rzuconym przez Boga).

Wnioski

• człowiek powinien przyjmować słowo boże i wcielać je w życie,
• słowo boże należy przekazywać innym.

„Miłosierny samarytanin” (św. Łukasz  10 30-37)

Pewien człowiek idąc z Jerozolimy do Jerycha został napadnięty przez zbójców. Obrabowali oni wędrowca, poranili i na wpół żywego zostawili na drodze. Przypadkiem szedł tamtędy kapłan, ale nie zatrzymał się i nie udzielił pomocy rannemu. Podobnie zrobił Lewita, spojrzał tylko na okaleczonego i poszedł dalej. Przejeżdżał tamtędy też Samarytanin, który udzielił pomocy nieznajomemu i zawiózł go do gospody. Tam Samarytanin dał 2 denary gospodarzowi, aby ten opiekował się okaleczonym człowiekiem. Z tych trzech tylko Samarytanin godny jest miana bliźniego i tak powinni czynić wszyscy. Jest symbolem bezinteresownej pomocy.

Do samarytan naszych czasów można zaliczyć m.in. Annę Dymną, Jolantę Kwaśniewską, Jana Pawła II

„Syn marnotrawny”(św. Łukasz 15  11-31)

Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy syn zażądał połowy ojcowskiego majątku, a kiedy go otrzymał ruszył w dalekie strony. W obcym kraju roztrwonił majątek i zaczął cierpieć niedostatek, ponieważ nastały lata głodu. Poszedł więc do pewnego obywatela aby ten dał mu pracę. Człowiek ów wysłał syna marnotrawnego na swoje pola, aby pasł świnie. Wtedy młodzieniec zastanowił się i wspomniał gospodarstwom ojca. Tam zawsze każdy parobek miał pod dostatkiem chleba, podczas gdy on musiał cierpieć teraz głód. Młodzieniec postanowił więc wrócić do ojca. Wyznał swoją winę wobec Boga i ojcowskiego prawa chciał prosić by ojciec przyjął go na najemnika. Ten jednak dostrzegłszy z daleka powracającego syna wybiegł mu naprzeciw i uściskał go. Nakazał też swoim sługom przynieść bogate szaty, pierścień i sandały aby ubrać syna. Rozkazał zabić tłustego cielaka i wyprawić ucztę na znak radości, że powrócił ten którego uznano za zmarłego. W tym czasie starszy syn był w polu. Wracając do domu zobaczył zabawę. Zawołał więc jednego ze sług i zapytał co się stało. Sługa odrzekł, że ojciec kazał zabić cielę i wyprawić ucztę ponieważ powrócił jego młodszy brat. Starszy syn rozgniewał się i nie chciał wejść do domu. Wtedy wyszedł ojciec i poprosił syna by przyłączył się do zabawy. Starszy syn odpowiedział z goryczą, że pomimo poświęcenia i pracy, którą wkłada w gospodarstwo ojca, ten i gdy nie podarował mu nawet koźlęcia, aby mógł ucztować z przyjaciółmi. Młodszemu zaś, który roztrwonił majtek z nierządnicami, wyprawia ucztę i zabawę. Na te słowa ojciec odrzekł, że wszystko co posiada jest wspólne – co ojca to i syna, a nadszedł dzień radości, bo ten który zaginął odnalazł się: „ten brat twój był umarły, a ożył” Przypowieść opowiada o bożym przebaczeniu.

Wnioski

• należy wybaczać nawet największe krzywdy,
• należy cieszyć się gdy człowiek błądzący nawraca się,
• każdy rodzic kocha dzieci bezwarunkowo,
• nigdy nie jest za późno na nawrócenie.

Przypowieść o dobrym i złym drzewie:

Drzewo poznaje się po owocach. Jeśli wydaje zły owoc to jest złe, a jeśli dobry to jest dobre.

Przypowieść o kąkolu:

Zły człowiek zasiał gospodarzowi pomiędzy pszenicę ziarno kąkolu. Kiedy roboticy zapytali czy wyrwać chwasty, gospodarz odparł, że nie bo mogą też przypadkowo wyrwać pszenicę. W czasie żniw kazał najpierw zbierać chwast, powiązać go w snopki i spalić, a potem zwieść pszenicę do spichlerza.

Przypowieść o pannach mądrych i głupich:

Dziesięć panien oczekiwało pana młodego. Pięć z nich zapomniało oliwy do swoich lamp. Poszły więc ją kupić ale gdy wróciły zastały zamknięte drzwi. Nie wpuszczono ich na zabawę. „Czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny”.

Listy

Listy stanowią mniej więcej trzecią część Nowego Testamentu. Dzięki nim możemy poznac naukę apostołów i ich współpracowników. Zawierają one wiedzę o Bogu i chrześcijańskiej „Dobrej Nowinie” łącznie z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi życia i zachowania. Informują również o problemach wczesnego kościoła i o sposobach i rozwiązaniach. Niektóre z listów szczegółowo omawiają ważne dokumenty, inne ograniczają się tylko do ich sformułowania, jeszcze inne nawiązują do nich tylko pośrednio. Wszystkie listy powstały w 2 połowie I w. – w okresie formowania się i rozwijania wczesnego Kościoła

Listy św Pawła do: Rzymian, pierwszy i drugi do Koryntian, do Galatów, do Efezjan, do Filipian, do Kolosan, pierwszy i drugi do Tesaloniczan, pierwszy i drugi do Tymoteusza, do Tytusa, do Filemona, Anonimowy list do Hebrajczyków

Listy powszechne: św Jakuba apostoła, pierwszy i drugi list św Piotra apostoła , pierwszy drugi i trzeci św Jana Apostoła, św Judy Iskarioty

Św. Paweł pierwotnie Szaweł. Żyd urodzony około 10 r. w Tarsie (dziś Turcja), apostoł Jezusa. Uczył się rzemiosła (wyrobu namiotów), potem stał się faryzeuszem. Był zagorzałym przeciwnikiem i prześladowcą chrześcijan (brał udział w ukamienowaniu Szczepana). W drodze do Damaszku miał widzenie, w którym przemówił do niego Jezus. Porażony ślepotą został odprowadzony przez towarzyszących mu ludzi do miasta. Tam uzdrowiony przyjął chrzest i począł głosić w synagogach iż Jezus jest Synem Bożym. Spuszczony na linach z miejskich murów z trudem uratował się ucieczką przed Żydami. W Jerozolimie wstąpił do gminy chrześcijańskiej, gdzie poznał Piotra. Zaczął głosić nauki w synagogach Damaszku, w Jerozolimie, Tarsie i całej Cylicji. Odbył trzy wielkie podróże misyjne, zakładając nowe kościoły wśród pogan. W czasie pierwszej podróży( 45-49 Cypr, Azja Mniejsza) uzdrowił w Listrze kalekę mającego od urodzenia bezwładne nogi. Lud sądził, że ma przed sobą greckich bogów – Paweł miał być Hermesem, a towarzyszący mu Barnaba – Dzeusem. Druga podróż datowana na lata 50-58, obejmuje Azję Mniejszą i Grecję. W trackie trzeciej podróży misyjnej Pawła (53-58 Galia. Efez, Grecja) podczas jego przemówienia pewien młodzieniec z Troady wypadł z okna trzeciego piętra. Apostoł przywrócił go do życia. Wkrótce po powrocie do Jerozolimy został aresztowany i osadzony w łagodnym więzieniu w Cezarei, skąd został przewieziony do Rzymu, gdzie spędził ponad 2 lata w areszcie domowym. Po uwolnieniu udał się najprawdopodobniej do Hiszpanii, potem na Wschód, odwiedził Efez, Macedonię i Kretę.
Wreszcie powrócił do Rzymu, gdzie został ponownie aresztowany i ścięty w 64 lub 67 roku.

Listy św Pawła przestrzegają formy stosowanej w starożytności. Na pierwszym miejscu Paweł wymieniał zawsze nadawcę listu, a na drugim adresata. Po tej następowało pozdrowienie zawierające życzenie łaski i pokoju. Często dołączał kilka słów pochwały adresatów, modlitwę dziękczynną lub błagalną za nich. Po wstępie następowała główna część listu składająca się z dwóch rozdziałów – doktrynalnego i pouczającego. Na zakończenie listu składały się często krótkie, osobiste wiadomości nadawcy, pozdrowienia i życzenia błogosławieństwa dla poszczególnych członków gminy.

Pierwszy „List do Koryntian” napisał św. Paweł prawdopodobnie z Efezu około 54 r. Adresatami listu byli mieszkańcy Koryntu, gdzie apostoł przebywał podczas swej drugiej podróży misyjnej. Bezpośrednim powodem napisania listu była wizyta ludzi Chloe (bliżej nieznanej chrześcijanki) oraz specjalne poselstwo z Koryntu donoszące o nieporządkach i nadużyciach w niedawno założonej gminie. Podwójny cel „Pierwszego Listu do Koryntian” to wprowadzenie porządku tam gdzie go brakło oraz udzielenie odpowiedzi na pytania i wątpliwości korynckich wiernych. List zawiera pouczenie o małżeństwie i dziewictwie oraz Eucharystii, o Kościele jak o ciele Jezusa, o zmartwychwstaniu Chrystusa i o jego wiernych. Rozdział 13 o miłości nazwano „Pieśnią nad pieśniami”.

„Hymn o miłości” (1 Kor. 13  1-8,13)

Wstęp przedstawia człowieka, który ma różne talenty ale nie zna miłości. Z rozwinięcia dowiadujemy się jak miłość powinna wyglądać. Z zakończenia dowiadujemy się, że miłość jest najważniejsza. Św. Paweł (podmiot liryczny) twierdzi, że gdyby mówił językami ludzi i aniołów, a miłości by nie miał, byłby nic nie znaczący jak dźwięk miedzi lub cymbałów. Gdyby miał dar prorokowania, znał wszystkie tajemnice, posiadł całą wiedzę i wiarę, która góry przenosi byłby niczym bez miłości. Gdyby rozdał cały majątek a ciało, a ciało wystawił na spalenie, a nie posiadał miłości, niczego by nie zyskał. Podmiot liryczny mówi, że miłość jest cierpliwa, łaskawa, nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie zna pychy, nie jest bezwstydna, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie jest pamiętliwa, potrafi przebaczać, nie cieszy jej niesprawiedliwość, ale cieszy prawda. Miłość wszystko zniesie, wszystkiemu wierzy, wszystko przetrzyma, nigdy nie ustaje. Tak więc trwają wiecznie wiara, nadzieja i miłość, te trzy: z nich zaś największa jest miłość.

„Hymn o miłości” uznawany jest za jeden z najpiękniejszych fragmentów Biblii. Autor wysławia w nim miłość, jej potęgę i siłę ale jednocześnie mówi o jej cierpliwości i mocy przebaczania. Hymn mówi o miłości Jezusa do całego rodzaju ludzkiego.Człowiek bez miłości nie istniałby. Bóg kocha ludzi i to stwierdzenie jest podstawą naszej wiary. Jego miłość jest doskonała, potężna i trwała. Każda inna miłość, jest jedynie słabym jej odbiciem.

Apokalipsa św Jana

Apokaliptyka – gatunek piśmiennictwa religijnego uprawiany w judaizmie i w okresie wczesnego chrześcijaństwa (zwłaszcza II i III w.p.n.e). Na apokaliptykę składały się zapisy objawień obejmujące skomplikowaną symbolikę, wątki baśniowe i fantastyczne oraz refleksje na temat historii i przyszłości. Naczelny motyw – walka dobra ze złem – przedstawiony był jako konflikt światła i ciemności.

W Starym Testamencie znajduje się kilka wypowiedzi apokaliptycznych w Księdze Izajasza, Ezechiele, Daniela. Występują także w Nowym Testamencie. Najważniejsza jest Apokalipsa, która jako ostatnia księga Biblii kończy historię świętą, której początki znamy już z Księgi Rodzaju. Wiele pism z tego gatunku nie zaliczono do kanonu biblijnego, np. Apokalipsa Adama, Apokalipsa Mojżesza, Apokalipsa Barucha.

Apokalipsa (z gr. apokalipsis – objawienie, odsłanianie) to ostatnia z ksiąg Nowego Testamentu przypisywana św. Janowi – ostatniemu z 12 apostołów który miał ją stworzyć na wyspie Patmos. Księga prorocza, bogata w symbole stanowiące przedmiot licznych objaśnień. Opisuje czasy ostateczne, czyli koniec świata. Pojawia się kolejno 7 listów do 7 kościołów świata, 7 pieczęci, 7 trąb, 7 znaków, 7 czasz i plag, smoka walczący z kobietą. Aż do dnia przyjścia Zbawiciela, mówi także o sensie dziejów oraz wizji nowego świata po Sądzie Ostatecznym, nowego Jeruzalem. Jest  najbardziej tajemniczą księgą Billi, stanowi jej dopełnienie. Nie jest jedyną apokalipsą ale z pewnością najważniejszą. Apokalipsa oddziaływała bardzo silnie na literaturę mistyczną, wszelkiego rodzaju proroctwa, a w XX w. na katastrofizm.

Apokalipsa powstała w czasie prześladowań pierwszych chrześcijan, zapoczątkowanych w 64 r. za Nerona. Tradycja wiąże przeżycia mistyczne św. Jana z wyspą Patmos, dokąd został karnie zesłany z Efezu za rządów Domicjana w 95 r. Św.J an nie tylko przepowiada przyszłe losy, ale także napomina, grozi, pociesza, przedstawia ostateczną walkę dobra ze złem kończącą dzieje świata. Adresatami Apokalipsy były przede wszystkim prześladowane przez cesarstwo gminy chrześcijańskie Azji Mniejszej nad którymi roztaczał swoją opiekę apostolską. W tamtych chwilach wyznawcom Jezusa z Nazaretu bardzo potrzebne były słowa otuchy. Wielu chrześcijan zostało zabitych, innych uwięziono za wiarę, ale najgorsze miało dopiero nadejść. Rzym wprowadził obowiązkowy kult cesarza.  Księga ma jednak wymiar ponadczasowy, uniwersalny: ukazuje zmaganie się zła i dobra, chaos i upadek ludzkości oraz przywracanie światu ładu i sensu wymiarze eschotologicznym (gr. eschatos – ostateczny). Jan przekazał w swojej księdze objawienie losów Kościoła w bliższej i dalszej przyszłości . Posłużył się wizjami symbolicznymi dotyczącymi rzeczy ostatecznych. Z proroctwem łączy zaś Apokalipsę to, że jej autor jawnie występuje w imieniu Boga – nie tylko poucza o przyszłości, ale i napomina, grozi lub pociesza. Mimo zapowiedzi licznych katastrof księga ma wymiar optymistyczny, gdyż dobro ostatecznie zwycięża. Zwycięstwo Chrystusa stanie się triumfem wiernych.

Apokalipsa pełna jest niejasnych symboli, od stuleci inspirujących myślicieli i artystów np.

• baranek – symbol ofiary Chrystusa
• bestia, siedmiogłowy smok – symbole szatana
• kobieta odziana w słońce – interpretowana jako triumfująca Matka Boska lub Kościół
• cztery zwierzęta – symbole Ewangelistów
• czterech jeźdźców – Chrystus, wojna, głód i śmierć
• Babilon – symbol zła świata, czasem utożsamiany z Rzymem
• Nowa Jeruzalem – symbol niebios otwartych dla wszystkich zbawionych.
• siedem kościołów – siódemka jako całość a więc Apokalipsa jest skierowana do wszystkich kościołów
• siedmiogłowa bestia – chaos
• 12 – oznacza Izrael, było 12 pokoleń izraelitów
• 6- niedoskonałość
• 1000 – bardzo wiele
• biały – zwycięstwo
• czarny – śmierć i bezbożność
• morze – otchłań, chaos
• róg – moc, potęga

Ważną rolę odegrała też w Apokalipsie symbolika liczb. Złamanie siedmiu tajemnych pieczęci otwiera ostatni akt w dziejach świata. Siedmiu aniołów dmie w sądny dzień w siedem trąb. Siódemka jest cyfrą boską. Liczba bestii – szatana to 666. Dzieło posiada jednolitą konstrukcję, w ramach, której można wyodrębnić trzy kompleksy kompozycyjne, zawierające po siedem symboli: 7 pieczęci, 7 trąb i 7 czasz..

Apokalipsa św. Jana rozpoczyna się jak list: „Jan do siedmiu kościołów, które są w Azji: Łaska wam i pokój”. Jezus miał ukazać się Janowi na wyspie Patmos i polecić napisanie listu do 7 kościołów.

Wydarzenia

• Pierwsza postać to jeździec na białym koniu z wieńcem, który szerzy zło lub Chrystus który niesie pokój.
• Druga postać na ognistym koniu, w ręku trzyma miecz, spowoduje, że ludzie będą się wzajemnie zabijać.
• Trzeci jeździec na czarnym koniu, w ręce ma wagę i zwiastuje głód.
• Czwarty jeździec na trupio bladym koniu zwiastuje śmierć.
• Piąta pieczęć ukazuje duszę chrześcijan prześladowanych z powodu wiary, którzy pragną spokoju, otrzymują białą szatę (symbol czystości)
• Szósta pieczęć: następuje trzęsienie ziemi, słońce staje się czarne, a księżyc krwisty. Dzieją się dziwne rzeczy na niebie i ziemi. Grzesznicy chowają się ze strachu przed sądem bożym. Pojawia się bestia, której ludzie oddają hołd.
• Siódma pieczęć: następuje koniec świata i sąd boży, jedni idą do nieba, inni do piekła.

Apokalipsę rozpoczyna Prolog i wizja inauguracyjna autora. Po nich następują listy do siedmiu Kościołów, w których uwidocznił się Konflikt z Żydami oraz z imperium rzymskim. Zachętą do wytrwania w wierze są wizje prorocze stanowiące dalszy ciąg księgi i ukazujące zwycięstwo Chrystusa nad złem i szatanem, a wraz z nim zwycięstwo na potęgami tego świata. Ujawnienie planu bożego w stosunku do całej ludzkości, wizja nieba, walka szatana o zachowanie władzy nad światem, sąd nad Babelem stanowią treść dalszych rozdziałów. Ostatnie trzy rozdziały mówią o zwycięstwie Chrystusa, a kończący księgę epilog zapowiada jego paruzję (paruzja- według Nowego Testamentu dzień powtórnego przyjścia Jezusa na ziemię, dzień jego ostatniego zwycięstwa nad mocami ciemności).

Apokalipsa obrosła w liczne komentarze i nieustannie odradza się w ikonografii i literaturze. W literaturze polskiej wątek apokalipsy odnawia się nie tylko w licznych wizjach sądu ostatecznego ale także w świadomości ludzi współczesnych w wymiarze historycznym i katastroficznym np. okres drugiej wojny światowej nazywano: „apokalipsą spełnioną”.