Troska Potockiego o losy Rzeczypospolitej:
Poezję Wacława Potockiego charakteryzuje ogromy krytycyzm wobec szlacheckiego społeczeństwa XVII w. Na poglądach poety zaważyły gorzkie doświadczenia życiowe.
Niechaś śpi pijany (Na toż trzeci raz)
Podmiot liryczny zarzuca społeczeństwu postawę niemoralną, bierną (pasywną). Psy symbolizują przekupnych stróży pokoju. Utwór jest paszkwilem ośmieszającym kosztowne życie szlachty polskiej, która przybrała postawę pasywną wobec swojego kraju. Autor wyszydzając szlachtę przeciwstawia się temu co robi. Ojczyznę okradają: urzędnicy i dostojnicy państwowi, szlachta i duchowieństwo. Natomiast podmiot liryczny apeluje żeby tego nie robić, ostrzega przed upadkiem.
Pospolite ruszenie
Potocki znowu krytykuje postawę szlachty, która tym razem nie chce brać udziału w pospolitym ruszeniu. Twierdzą, że nie wolno budzić szlachty z piewospy i kozacy podchodzą coraz bliżej. W końcu jednak wszyscy idą z powrotem spać.
Zabytki polskie
Szlachta myśli jedynie o bogaceniu się. Sprzyjają swojej pysze, chcą uchodzić za wielkich i bogatych. Nie liczy się nawet to, że Polska z roku na rok zmniejsza swoje terytorium. Szlachta nie daje pieniędzy na wojsko. Autor przewiduje upadek RP przez złotą wolność, liberum veto i egoizm szlachty.