Molier = Jan Baptysta Poquelin (1622-1673) Urodził się w Paryżu w 1622r. w rodzinie mieszczańskiej. Uczył się w Paryżu w kolegium jezuickim Clermont. Był tapicerem nadwornym i lokajem królewskim. Mając 21 lat zrezygnował ze stanowiska na dworze królewskim, by związań się z Magdaleną Bejart i jej trupą teatralną, z którą wędrował przez 12 lat ze zmiennym szczęściem. Był nawet we więzieniu za długi. W 1658r. Molier wrócił do Paryża. Teatr francuski XVII w. był u szczytu swojej świetności, m. in. dzięki mecenatowi Ludwika XIV. Swoją popularność zawdzięczał profesjonalnym aktorom i aktorkom. Dołączył do trójki wybitnych twórców literatury i teatru. Dzięki poparciu króla Ludwika XIV zyskał sławę największego komediopisarza Francji. Posądzono go o kazirodztwo, gdyż ożenił się z młodszą od siebie o 21 lat córkę Armandy Bejart. Zmarł w Paryżu na scenie w trakcie przedstawienia Chory z urojenia w 1673r. na skutek krwotoku wywołanego gruźlicą. Mimo sprzeciwu duchowieństwa pochowano go w poświęconej ziemi, potajemnie, nocą, dopiero na polecenie króla.
Jest autorem ponad 30 komedii. Nie wszystkie posiadają jednakowo wysoki poziom artystyczny.
Do najznakomitszych komedii Moliera należą
- Pocieszne wykwintnisie (1659)
- Szkoła żon (1662)
- Świętoszek (1664)
- Don Juan (1665)
- Mizantrop (1666)
- Skąpiec (1668)
Molier był bystrym obserwatorem, postrzegał salony literackie i wpływowe koterie jako jedno wielkie targowisko próżności, które dostarczyło mu niezliczonych tematów do jego komedii. Molier nie bał się łamać zasady 3 jedności i nie dbał za bardzo o prawdopodobieństwo swoich intryg. Stworzył wyrazisty typ komedii klasycystycznej, wyposażonej w prawdę psychologiczną, obyczajową i społeczną. Obserwacja życia, zmysł realistyczny i trafność intelektualnych uogólnień decydowały o celności wyboru tematów, o świetności kreacji bohaterów, w których poza indywidualnymi cechami przejawiały się charakterystyczne właściwości typu, np. skąpca, mizantropa, snoba, hipokryty – świętoszka.
Bohater Świętoszka Tartuffe stał się nieomal genialnym symbolem świętoszkowatej obłudy. Dzieło było atakiem na Kościół – traktowany jako narzędzie władzy. Rodzaj działań i przeżyć uwikłanych w intrygę oraz przebieg akcji oskarżycielsko demaskowały hierarchię społeczną, duchowieństwo i związane z nim, a znienawidzoną przez lud szlachtę.
Komedia z gr komos – wesoły orszak, ode – pieśń. Gatunek dramatu obejmujący utwory o pogodnej tematyce i wartkiej, żywej akcji, która kończy się najczęściej w sposób pomyślny dla bohaterów. Komedia operuje chwytami komizmu i groteski, często ma charakter satyryczny, ośmieszający ludzkie wady i słabości charakteru.
Historia komedii:
Pierwszym twórcą komedii był Ateńczyk Arystofanes (436-385 p.n.e.). Najpierw uprawiał satyrę polityczną, później komedie obyczajowe charakteru lub intrygi. Kolejnym twórcą komedii był Plaud, czyli Pubius Tarencius Afer (185-159 p.n.e.). Rzymianie przerabiali komedie greckie dostosowując je do warunków rzymskich. Plaut uprawiał poza komedią charakteru i intrygi, tzw. komedię pomyłek i farsę. Farsa to komedia o błahej i prymitywnej fabule wziętej z codziennego życia a komizmie głównie sytuacyjnym, nieraz rubasznym. Kolejnym autorem komedii był Wiliam Szekspir (1565-1616). Pisał komedie dworskie, mieszczańskie, kupieckie, realistyczne, sielankowe, fantastyczne, często wzorowane na patosie. Zastosował po raz pierwszy trzy rodzaje komedii: charakteru, sytuacji i słowa. Pojawia się teatr. Następnym twórcą komedii był K. dell’Arte (komizm improwizowany). Od połowy XVI w. obok komedii uczonej, czyli opartej na wzorach antycznych……. Uprawiali ją zawodowi aktorzy, którzy trzymając się jedynie szkicowego scenariusza tworzyli własne dowcipne dialogi i uzupełniali je mimiką i gestykulacją (podpisy). Występowali w komicznych maskach, zasłaniających górną część twarzy, grali w umownych kostiumach, np. Arlekin – błazen i jego ukochana Kololombino. Twórcą komedii w XVI w był Molier.
Tytuł: Skąpiec
Gatunek: komedia
Utwór ukazuje pod komediową formą bezwzględnie obnażoną i smutną prawdę życia. Żadna z osób występujących nie przyciąga naszej sympatii. Nigdy nie ukazano lepiej do jakiego stopnia pieniądz wyobcował człowieka ze społeczeństwa.
Charakterystyka Harpagona:
Ojciec Kleanta i Elizy, zalotnik Marianny. Człowiek pozbawiony wielkich uczuć z wyjątkiem pragnienia posiadania pieniędzy. Jego skąpstwo zostało doprowadzone do granic absurdu. Harpagon nie dba o dobro dzieci, a co więcej jest gotów unieszczęśliwić je w imię dobra własnej kieszeni. Tytułowy bohater zna smak przerażającej samotności. Wszyscy go okłamują, starają się jedynie o to, by go wykorzystać. Harpagon zostaje ostatecznie odrzucony przez społeczeństwo, jest to sytuacja pełna rozpaczy. Bohater sztuki nosi tzw. imię znaczące, spotykane z resztą już w komediach łacińskich. Typ, który uosabia Harpagona, znajdzie jeszcze dalsze wcielenia, np. w powieści Balzaca. Jeden z cytatów ze Skąpca trafnie charakteryzujący bohatera – wypowiedź Strzałka:
…”Pan Harpagon jest ze wszystkich ludzkich istot najmniej ludzką pod słońcem; najtwardszym i najbardziej nieużytym ze śmiertelnych. Nie ma usługi, która by doprowadziła jego wdzięczność do rozwiązania sakiewki. Podziękowań, pochwał, życzliwych słówek, przyjaźni, ile pragniesz, ale pieniędzy – oho! Nic suchszego i bardziej jałowego niż jego czujność; do słowa zaś dawać ma taki wrodzony wstręt, że nie dziwiłbym się, gdy zamiast: daję słowo, mówił pożyczał słowo…”