SCJENTYZM – fascynacja nauką i zaufanie do niej jako jedynego źródła wiedzy.
W pozytywizmie rośnie znaczenie nauki, głównie nauki przyrodnicze, ścisłe i techniczne – najpełniej służą rozwojowi cywilizacji. Pogląd ten rozpowszechniono w II połowie XIX wieku głosząc, że pozyskiwanie prawdziwej wiedzy o rzeczywistości jest możliwe tylko przy zastosowaniu w badaniach naukowych metod nauk przyrodniczych.
UTYLITARYZM – zasad postępowania polegająca na racjonalnym połączeniu indywidualnego i zbiorowego interesu w opanowaniu przyrody oraz pełne samouświadomienie celów. Doktryna etyczna według, której pożytek jednostki lub społeczeństwa powinien stanowić najwyższy cel moralny postępowania ludzi. Zakładano, że dążenie do dobra własnego sprzyja pomnażaniu dobra społecznego.
EWOLUCJONIZM – kierunek w filozofii i naukach społecznych, wyjaśniający formy istnienia i strukturę rzeczywistości przyrodniczej i społecznej jako rezultat praw ewolucji.
AGNOSTYCYZM – (z gr. agnostos-nieznany) pogląd filozoficzny negujący możliwość poznania świata i praw nim rządzących.
Pozytywiści sądzili, że rozważania o istocie rzeczy i spekulacje metafizyczne nie mieszczą się w sferze nauki. Poznawać można jedynie dostępne zmysłom zjawiska i ich związki. Należy opisać zjawisko dostępne zmysłom, ale nie określać ich celowości. Stąd agnostycyzm sprzyjał postawom antyreligijnym i indyferentnym (obojętnym) – dość powszechnym wśród pozytywistów.