Wojna chocimska

Tytuł: Wojna chocimska

Autor: Wacław Potocki

Gatunek: epos

Tematyka jest patriotyczna, utwór nawołuje do walki. W założeniu utwór miał być wierszowanym przekładem diariusza (dziennika) Jakuba Sobieckiego, uczestnika  zwycięskiej bitwy pod Chocimiem (1621) z turkami. Potocki w licznych fragmentach odchodzi od suchej żołnierskiej relacji i na gorąco komentuje wydarzenia z satyrycznym i moralistycznym zacięciem. Poeta głosi chwałę wiernych sarmackich rycerzy, by dać przykład swoim współczesnym.

Bohaterem eposu i idealnym Sarmatą jest Jan Karol Chodkiewicz, oddany ojczyźnie i przekonany o wyższości sarmackiego rodu. Mowy Chodkiewicza z pozoru zagrzewają do walki z Turkami ale są w zasadzie skierowane do szlacheckich czytelników i mają być dla nich wyzwaniem i przestrogą.

Potocki barwnie opisywał też bitwy, posługiwał się językiem plastycznym i brutalnym realizmem. Pobudza zmysły i wyobraźnię czytelnika.

Wojna chocimska jest szczytowym osiągnięciem literackim sarmackiego baroku, dziełem oryginalnym, przewyższającym nawet siłą wyrazu inne XVII – wieczne eposy europejskie.

Kompozycja trzyma się schematu eposu:

  • inwokacja,
  • sceny batalistyczne,
  • realizm szczegółów
  • przemowy wodza,
  • podniosły styl.

Utwór rozpoczyna się inwokacją, czyli prośbą do Boga o natchnienie aby pomógł w napisaniu wielkiego dzieła. Utwór został przeznaczony dla potomnych, ma służyć za pamiętny przykład. Podmiot liryczny oddaje hołd Bogu, którego ziemie, nieba, morza chwalą i któremu podlega również poeta. Stylizuje się na średniowiecznego kronikarza, który był narzędziem w rękach Boga. Podmiot liryczny surowo ocenia społeczeństwo polskie.

Mowa Chodkiewicza:

  • Tłumaczy, że nie umie wygłaszać mów
  • Wzywa żołnierzy do walki w imię najważniejszej – Ojczyzny
  • Ukazuje, że trzeba walczyć o życie najbliższych
  • Ukazuje słabość przeciwnika
  • Ukazuje siłę polskich rycerzy – prawdziwych Sarmatów
  • Wskazuje na Bolesława Chrobrego, jako na przykład świetnego króla i wojownika.

Charakterystyka Jana Karola Chodkiewicza:

Był hetmanem i dowódcą wojska. Mężny, waleczny, odważny, prawdziwy patriota, człowiek starszy wiekiem ale w walce młodnieje. Wzywał to walki o ojczyznę. Poważny, serdeczny, zagrzewa do walki żołnierzy.