Tytuł: „Satyra na leniwych chłopów”
Autor: anonim
Gatunek: moralizatorsko-dydaktyczny z cechami satyry
Okoliczności powstanie utworu:
Utwór dowodzi, że konflikty społeczne z XV w. nasilały się, pojawiają się antagonizmy. Szlachcicowi odpowiadał hierarchiczny model społeczeństwa feudalnego. Współpraca warstw oraz wykonywanie obowiązków uzasadniano harmonią. Niewłaściwe wykonanie zadań traktowano jak moralne wykroczenie wobec odgórnego ładu. W XIV w. chłopie odrabiali pańszczyznę kilka dni w roku, a w XV już 1-2 dni w tygodniu, co powodowało że byli niezadowoleni.
W ówczesnej literaturze istniał topos wieśniaka, który przedstawiał go nieprzychylnie pod względem cech charakteru i wyglądu. szczególnej krytyce podlegał stosunek chłopów do pracy na rzecz pana
Treść utworu „Satyra na leniwych chłopów”:
Utwór pochodzi z drugiej połowy XV w., napisany został w języku polskim. Autorem był prawdopodobnie szlachcic niezadowolony z pracy chłopów. Jest to tekst napisany subiektywnie (stronniczo) z punktu widzenia szlachcica. Miał być zapewne przestrogą dla chłopów. Bohaterem utworu jest natomiast kmieć, nazywano w ten sposób bogatych chłopów.
Ukazuje, że obie grupy społeczne miały swoje racje, które często są sprzeczne. Możemy przyjrzeć się bliżej życiu chłopa w prawdziwych realich
Autor wskazuje na lenistwo, spryt, pozorowanie pracy i uchylanie się chłopów od obowiązków. Kmiecie rzekomo celowo działali na szkodę pana. Wskazuje, że źle wykonywane obowiązki są grzechem wobec odgórnie ustalonego ładu. Kmieć ma dwoistą naturę, z pozoru wydaje się poczciwy ale tak naprawdę jest bardzo sprytny. Satyra zawiera elementy humorystyczne, no. gdy szlachcic prawie z podziwem wyraża się o chłopach: Mnimać każdy człowiek prawie, by był prostak na postawie, boć się zda jako prawy wołek, aleć jest chytry pachołek.
Utwór nie posiada większych zalet poetyckich. Stanowi ciekawe świadectwo socjalne i obyczajowe.