William Shakspeare (1564-1616) urodzony w Stratford. Syn Johana kmiecia-rękawicznika, a potem burmistrza miasta oraz Mary, która pochodziła z zamożnej rodziny szlacheckiej. Odebrał dość staranne wykształcenie z historii, łaciny i literatury antycznej i retoryki. Nie studiował, gdyż jego rodzina popadła w kłopoty finansowe. Ożenił się mając 18 lat ze starszą od siebie o 7 lat Anną Heatheway. Miał z nią trójkę dzieci. W 1586r. porzuca żonę i przenosi się do Londynu, gdzie mieszkał przez następne 20 lat i od czasu od czasu odwiedzał rodzinę. Teatr stał się istotą jego życia. Zaczynał od sprzątania by ostatecznie stać się właścicielem teatru. W 1599r. staje się współwłaścicielem teatru The Globe. Jego zespół aktorski był sławny a aktorzy nosili miano sług królewskich. W 1610r. przenosi się do Starffordu (posiadał wiele ziemi w tym terenie) na zasłużoną emeryturę. Nadal utrzymuje kontakt z londyńskim teatrem, którego spłonięcie odbiło się negatywnie na życiu Szekspira. Zmarł 26.04.1616r.Uprawiał następujące gatunki literackie:
- kroniki dramatyczne (dramaty historyczne) Ryszard III, Henryk VI, Henryk IV
- tragedie: Romeo i Julia, Juliusz Cezar, Hamlet, Makbet, Król Lear, Otello
- komedie: Poskromienie złośnicy, Stracone zachody miłości, Sen nocy letniej, Wiele hałasu o nic, Kupiec wenecki, Wieczór trzech króli
- sonety
- poematy
- romanse (tragikomedie): Burza, Opowieść zimowa, Perykles
Na skróty
Teatr Szekspira:
Na przełomie XVI i XVII w. w Anglii rozwijał się teatr. Dostarczał rozrywki, komentował współczesne wypadki i oceniał narodową historię. Szekspir tworzył w Anglii elżbietańskiej, czyli za panowania królowej Elżbiety I (1558-1603) oraz jej następcy Jakuba I (1603-1625). Powstawało wiele sztuk a dramaturgia stała na światowym poziomie. Teatry w tamtych czasach budowano za miastem, z obawy przed wybuchem zarazy. Pierwszy publiczny teatr w Anglii powstał w 1576r. i grali w nim tylko mężczyźni.
Bohaterowie Szekspira:
Zmagają się często z niszczącymi mocami namiętności i upajającymi złudzeniami. Szekspir studiuje naturę ludzką bez humanistycznego entuzjazmu. W człowieku częściej odnajduje potwora niż anioła. Najważniejszym motywem dramatów jest problem władzy, która bywa demoralizująca i niszcząca. Szekspira interesuje mechanizm władzy, ukrytego obiektu wszystkich ludzkich pragnień.
Hamlet (1603)
Najsłynniejsza tragedia Szekspira. Podejmuje temat zemsty syna (Hamleta) za ojca, którego zabił brat dla władzy i żony. Śmierć bohatera jest nieunikniona – Hamlet nie wierzy już bowiem w ludzi, dobro i zło. Nie umie już żyć. Świat dla niego jest pozorem, a życie więzieniem. Hamlet wie, że jego zemsta, nie przywróci światu ładu. Bohater spełnia więc swoją misję, chociaż nie ma ona w zasadzie sensu.
Makbet (1623)
Utwór przypomina senny koszmar. Przepełniony jest uczuciami: zdrada, wrażliwość ludzka, miłość źle pojmowana, chorobliwa żądza władzy, zawiść, żądza zemsty, nieposkromiona ambicja, bezmierna pycha, ukryte tchórzostwo, niezaspokojona ludzka ambicja. Los jest w człowieku, w jego charakterze, woli i pragnieniach. To utwór o głupocie, krótkowzroczności, różnorodności charakterów, złożoności ludzkich zachowań. Należy pamiętać, że zło rodzi zło, a zbrodnie pociągają za sobą kolejne zbrodnie. Makbet wierny poddany króla staje się seryjnym mordercą. Za swoje zbrodnie musi zapłacić śmiercią. Szekspir odrzuca renesansowy mit człowieka rozumnego, który potrafi zapanować nad swoimi namiętnościami. Przekreśla też renesansową wizję harmonii świata. Przecież każdy widzi świat inaczej, podporządkowując jego obraz swojemu stanowi ducha. Szekspir swobodnie miesza komizm z tragizmem, gdyż wizji chaotycznego świata nie można opisać w formie klasycznej.
Nowatorstwo dramatyczne Szekspira:
Szekspir jest twórcą własnej oryginalnej odmiany dramatu, zwanej dziś dramatem szekspirowskim.
Najważniejsze cechy tego dramatu:
- temat nie jest zaczerpnięty z mitologii,
- brak stałej budowy,
- złamanie zasady 3 jedności
- sceny zbiorowe,
- wprowadzenie fantastyki ludowej,
- wprowadzenie plebejskiego bohatera i wierzeń
- brak katharsis,
- zerwanie z zasadą decorum (jedności stylu)
- zerwanie z zasadą jedności estetyk (sceny komiczne przeplatają się z tragicznymi)
- zerwanie z zasadą jednolitości charakteru bohaterów (są zmienni, łatwo ulegają emocjom)
Makbet ofiara czy morderca?
Głównym bohaterem dramatu Williama Szekspira pt. Makbet jest tytułowa postać dramatu. Makbet to wódz wojsk szkockich, krewny króla Dunkana. Początkowo wierny i oddany ojczyźnie a potem seryjny morderca i tyran. To postać niezwykle kontrowersyjna. Dzięki niemu Szkocja wygrała wojnę z Norwegią, za co król odznaczył go tytułem pana Kawdoru. Gdy okazuje się, że korona Szwecji przypadnie Malkolmowi, Makbet postanawia usunąć z drogi ten szkopuł. Niezwykle ciekawą postacią dramatu jest Layedy Makbet, żona Makbeta. Kobieta żądna władzy, która popycha męża do zabójstwa, wyśmiewając jego tchórzostwo, które jest przecież niegodne mężczyzny. Makbet, co jest rzeczą naturalną, bał się jedynie konsekwencji zbrodni. Po zabiciu króla i jego sług Makbet zostaje koronowany. Banko, który był przyjacielem Makbeta, pamiętał przepowiednię czarownic i podejrzewa Makbeta o zabójstwo króla. Makbet przeczuwa podejrzenia, więc wysyła przyjaciela w podróż wraz z synem. W drodze mają ich zabić wysłani przez króla mordercy. Synowi Banko i pachołkowi udaje się jednak ujść z życiem. Następne ofiary Makbeta to kolejno Layedy Makoluf i jej syn oraz ich służba, zabija ich gdyż czuje się zagrożony ze strony Makdufa, który zbiegł za granicą. Makbet ma coraz większe wyrzuty sumienia. Natomiast Laydey Makbet najpierw popada w obłęd a potem popełnia samobójstwo. Psychicznie nie wytrzymywała napięcia związanego z tak dużą ilością mordów. W końcu dochodzi do oblężenia i zdobycia zamku Makbeta a także do ostatecznego pojedynku z Makdufem.
Makbet niewątpliwie był mordercą i tyranem, który nie mógł zapanować nad własną ambicją. Nawet gdy osiągnął to czego tak pragnął – władzę, nie mógł w pełni się nią cieszyć. Co chwile musiał zabijać ludzi, którzy podejrzewali go o zabójstwo Dunkana. W rzeczywistości każdy musi zapłacić za swoje winy. Należy pamiętać o tym, że zło rodzi zło. Tak właśnie było w przypadku Makbeta, pierwsze zabójstwo wymuszało kolejne i tak bez końca.
Jeśli Makbet był ofiarą to jedynie własnej chorobliwej żądzy władzy, która w końcu doprowadziła go do zguby. O Makbecie dobrze świadczy fakt, że gdy już wie, że zginie z rąk Makdufa (urodzony przez cesarskie cięcie) nie ucieka lecz walczy z honorem i ginie. Makbet samy był winien swojego nieszczęścia, zapomniał, że nie ma winy bez kary i zapłacił za to śmiercią.