Motyw Biblii

Opracowanie motywu Biblii:

Biblia to święta księga zawierająca zbiór prawd objawionych, wprost wskazuje ludziom wierzącym jak należy postępować. Jest arcydziełem literatury powszechnej, która najbardziej wpłynęła na kulturę i sztukę. O głębi i urodzie tekstu biblijnego decyduje bogactwo treści i sposób przekazu: styl i język zrytmizowany i nasycony wieloznaczną symboliką, metaforą, alegorią. Właśnie z tych pradawnych źródeł wieloznacznej symboliki biblijnej czerpie – niezależnie od światopoglądu – wielu pisarzy wszystkich czasów. Wielość omówionych w niej postaci, wątków i motywów możemy odnaleźć  w literaturze, malarstwie, rzeźbie i muzyce.

Biblia tworzy pewien system wartości. Określa czym jest dobro i zło, wyznacza zatem pewne wzorce postępowania, które ludzie mogą naśladować w swoim życiu. Człowiek został w niej przedstawiony jako „korona stworzenia”, przypisując tym samym istocie ludzkiej pewną wyższość nad całym stworzeniami ziemskimi. Biblia odpowiada na pytania dotyczące sensu życia ludzkiego i śmierci człowieka. Stanowi podstawę wierzeń współczesnych chrześcijan, gdyż to właśnie w niej opisano życie i działalność Chrystusa.

Do Biblii nawiązywali  wszyscy wielcy twórcy: Kochanowski, Mickiewicz, Słowacki, Różewicz, Herbert i wielu innych. Ilość tych rozważań pozwala nam dziś wybrać dowolne przekłady nawiązań biblijnych w polskim piśmiennictwie. Wystarczy sięgnąć do dwóch współczesnych przedstawicieli: Różewicza i Nowaka.

Lament – Tadeusz Różewicz

Nazwa wiersza w pełni wyraża jego charakter. Wiersz opowiada o młodzieńcu, którego psychicznie okaleczyła wojna. Podobnie jak Hiob zastanawia się nad przyczyną swojego niezawinionego cierpienia. Oskarża wszystkich, którzy nie byli w stanie zapobiec wojnie. Podmiot liryczny wprost mówi:

mam lat dwadzieścia

jestem mordercą

jestem  narzędziem

tak ślepym jak miecz

w dłoni kata

zamordowałem człowieka

i czerwonymi palcami

gładziłem białe piersi kobiet

Autor wprost nawiązuje do Hioba, z którym razem mógłby powiedzieć:

Któż czystym uczyni skalane?

Nikt zgoła?

I tak też mówi, tylko innymi słowami:

Nie wierzę w przemianę wody w wino

nie wierzę  w grzechów odpuszczenie

nie wierze w ciała zmartwychwstanie.

Mędrcy – Tadeusz Nowak

W wierszu na przemian ukazywane są sceny biblijne ze scenami z wojny. Wydobywa się z nich pesymistyczny obraz  świata, gdyż tym razem Dawid nie zwyciężył Goliata i leży z głową uciętą obok procy. Bohater po tragicznym przeżyciach wewnętrznych nie potrafi odnaleźć równowagi, dawne wzorce zawiodły a nowych brakuje.

Biblia pozostaje niezmiennie wielkim arcydziełem, o którego artyzmie świadczy chociażby liczba czytelników  i fakt, że do dnia dzisiejszego przetłumaczono ją na około 1200 języków i narzeczy.Stanowi jedno z podstawowych źródeł kultury europejskiej. Ponadto uznawane jest za źródło licznych archetypów i toposów, które od zarania dziejów aż do dnia dzisiejszego przewijają się w kulturze wszystkich epok. Szeroko wykorzystywano ją w sztuce i literaturze, wzorując się na występujących w niej gatunkach literackich.

Literatura:

• Boska komedia – Dante Alighieri
• Raj utracony – J. Milton
• Mistrz i Małgorzata – M. Bułhakow
• Imię róży – Umberto Eco
• Bogurodzica
• Pieśni (Czego chcesz od nas Panie …), Psałterz Dawidów – J. Kochanowski
• Rytmy – M. Sęp – Szarzyński
• Kazania – P. Skarga
• Psalmodia polska – W. Kochowski
• Krótkość żywota, Błąd ludzki – D. Naborowski
• Dziady cz. III, Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego – A. Mickiewicz
• Hymn Smutno mi Boże!, Balladyna – A. Słowacki
• Opowieść wigilijna (motyw walki dobra ze złem, która rozgrywa się w duszy człowieka, wartości biblijne w życiu każdego człowieka), czyli kolęda prozą – K. Dickens
• Pieśń poranna, Pieśń wieczorna (hymny wysławiające Boga jako dobrego ojca i opiekuna), Pieśń o Narodzeniu Pańskim (przełomowość narodzin Jezusa) – F. Karpiński
• Nie- boska komedia – Z. Krasiński
• Fortepian Szopena, Pielgrzym w Hebronie – C.K. Norwid
• Quo vadis, Potop (motyw potopu) – H. Sienkiewicz
• Chłopi – W.S. Reymont (motyw siewcy)
• Przedwiośnie – S. Żeromski (motyw ziemi obiecanej)
• Hymny – J. Kasprowicz
• Pamiętnik Adama i Ewy – M. Twain
• U wrót doliny, Siódmy anioł, Modlitwa pana Cogito – Z. Herbert
• Wieża, Drugie przejście – G. Herling-Grudziński
• Mała apokalipsa – T. Konwicki
• Kain i Abel – K. Iłłakowiczówna
• Dar, Piosenka o końcu świata – Cz. Miłosz
• Nie wiedzieli – J. Twardowski
• Mędrcy, Psalmy – T. Nowak
• Sklepy cynamonowe – B. Schulz
• Ocalony, Lament – T. Różewicz
• Żona Lota, Na wieży Babel – W. Szymborska
• Żal – J. Czechowicz

Sztuka:

• Sąd ostateczny – Hans Memling, obraz znajduje się w katedrze mariackiej w Gdańsku. W części środkowej odbywa się sąd. Jezus góruje nad wszystkimi ubrany w czerwoną szatę (symbol władzy). Nad Chrystusem krążą anioły, trzymają młotek, gwoździe, koronę cierniową… Na dole obrazu znajdują się apostołowie oraz aniołowie zwiastujący koniec świata. Na części ziemskiej obrazu anioł Gabriel trzyma szalę, na której waży ludzkie dusze. Ludzie cierpią lub się radują. Anioł walczy z diabłem o ludzkie dusze. Z lewej strony widać piekło, ludzie cierpią, wyciągają ręce by nie wpaść do otchłani. Z prawej strony stoi Piotr i wita szczęśliwe dusze.
• Na wieży Babel – P. Bruegel. Widać niedokończoną wieżę, po prawej stronie panuje ład i harmonia a po lewej chaos.
• Zwiastowanie, Ostatnia wieczerza, Madonna z dzieciątkiem – Leonardo da Vinci. Obrazy znajdują się we włoskich muzeach
• Miniatury – nieduże obrazki malowane przez mnichów w średniowiecznych księgach religijnych, często przedstawiały sceny z Biblii.
• Freski w Kapicy Sykstyńskiej – Michał Anioł. Wymalowane na sklepieniu Katedry św. Piotra w Watykanie.
• Madonna – Rafael Santi, obraz przedstawia Matkę Boską z dzieciątkiem
• Bóg Ojciec – Stanisław Wyspiański, witraż znajduje się w kościele ojców franciszkanów w Krakowie
• Madonna z Krużlowej, rzeźba przedstawiająca Matkę Boską z dzieciątkiem
• Pieta – Michał Anioł, rzeźba przedstawiająca Matkę Boską, która opłakuje śmierć Jezusa pod krzyżem. Znajduje się w Watykanie
• Ołtarz z kościoła Mariackiego – Wit Stwosz, obraz przypomina szafę i przedstawia na drzwiach szafy sceny ze Starego i Nowego Testamentu a w śrdku zasypiającą Matkę Boską i 12 apostołów
• Kolędy i pieśni śpiewane w kościele w czasie Mszy świętej
• Mesjasz – G.F. Haendel, oratorium