Julian Ursyn Niemcewicz

Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841) Pochodził z rodziny ziemiańskiej, dość zamożnej, znaczącej i licznej. Był najstarszy z piętnaściorga dzieci. Ojciec, człowiek światły, oddał go w dwunastym roku życia do Szkoły Rycerskiej w Warszawie, którą młody Niemcewicz opuszcza jako porucznik i zostaje jednym z adiunktów komendanta Szkoły, księcia Adama Czartoryskiego. Przy boku księcia w Warszawie, a potem w rezydencji Czartoryskich w Puławach podjął Niemcewicz pierwsze literackie prace przekładowe. Z księciem też, lub na jego zlecenie  jeździł kilkakrotnie za granicę, zwiedzając prawie całą Europę. Wybrany posłem inflandzkim na Sejm Czteroletni, brał w nim czynny udział, popierając stronnictwo patriotyczne. Uczestniczył też w potajemnych naradach nad projektem Konstytucji uchwalonej 2 maja 1791r. Był w tym czasie jednym z redaktorów czasopisma patriotów Gazety Narodowej i Obcej. Po zwycięstwie Targowicy, wyjechał za granicę i uczestniczył tam w przygotowaniu do insurekcji. Był adiunktem i sekretarzem Tadeusza Kościuszki, wraz z nim został ranny w bitwie pod Maciejowicami i uwięziony w Petersburgu. Uwolniony przez następnego cara Rosji, Pawła I, wraz z Kościuszką wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Do kraju na stałe wrócił w 1807r. po utworzeniu Księstwa Warszawskiego i brał czynny udział w życiu społecznym  i kulturalnym, m.in. był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po klęsce powstania listopadowego wyemigrował do Paryża. Mimo podeszłego wieku uczestniczył w życiu politycznym i kulturalnym Wielkiej Emigracji. Współzałożyciel Biblioteki Polskiej w Paryżu, która istnieje do dziś.  Spośród obfitej twórczości literackiej Niemcewicza szczególną rolę odegrały Powrót posła oraz napisane u progu XIX w. Śpiewy historyczne. Wielokrotnie wydawane i śpiewane  w całym kraju, kształtowały świadomość narodową i historyczną, budząc szacunek dla przeszłości i wolnościowych tradycji zniewolonego narodu. Zwano go człowiekiem Polską. Był też autorem satyr i bajek politycznych.

Powrót posła

Gatunek: powieść

Powrót posła jako pierwsza polska powieść patriotyczna

Akcja sztuki została ściśle powiązana z aktualnymi wydarzeniami politycznymi. Jej bohaterowie dyskutują o zniesieniu liberum veto i wolnej elekcji, o poprawie doli chłopów. Oczywiście liczą się tylko argumenty zwolenników reform. To co mówią ich przeciwnicy jest bezlitośnie ośmieszane. Komedię polityczną wpisał Niemcewicz w stary schemat intrygi miłosnej. Charaktery bohaterów są uproszczone, a często sprowadzane do jednej cechy podkreślonej nazwiskiem, np. Gadulski, Szarmancki

Charakterystyka dwóch obozów politycznych w Powrocie posła

obóz konserwatywny obóz patriotyczny
Szrmancki

Starosta Gadulski

Starościna

Podkomorzy

Podkomorzyna

Walery

Starosta Gadulski

  • bierność polityczna
  • brak rozeznania w polityce zagranicznej
  • gadulstwo
  • obrońca liberum veto, które zapewniało przekupstwo na Sejmach
  • zwolennik wolnej elekcji
  • konserwatyzm w poglądach
  • trwanie przy tym co nie jest najlepsze
  • wrogi stosunek do innowacji
  • skąpi na posag dla córki
  • miłość nie decyduje o związku małżeńskim
  • popiera szlachecką samowolę
  • dobry poseł to taki, który dużo mówi nie ważne co
  • głupota, zacofanie, ignorancja edukacji
  • Sejm powinien odbywać się jak najrzadziej co gwarantuje brak zmian

Szarmancki

  • fircyk,zalotnik, uwodziciel
  • materialista, łowca posagów
  • nie interesuje się ważnymi sprawami politycznymi
  • pogoń za modą, zabawami, przyjemnością
  • brak patriotyzmu,
  • konserwatyzm

Starościna:

  • kosmopolityzm
  • życie w duchu sentymentalnych romansów, stosował liczne zwroty francuskie
  • ignorancja dla poprawności językowych

Charakterystyka stronnictwa patriotycznego

  • chęć uchwalenia Konstytucji, reform, zmian
  • postępowy, chcą stworzyć nowy program społeczno-polityczny
  • kraj potrzebuje dobrych ustawa
  • przeciwnicy liberum veto
  • dobre stosunki z sąsiadami
  • dostrzegają wady narodowe, trzeźwo osądzają rzeczywistość
  • potępiają kosmopolityzm, nie są ksenofobami
  • czerpią z zagranicy to co dobre
  • kładą nacisk na edukację
  • na zasadzie bezinteresowności służą ojczyźnie
  • ograniczenie władzy szlacheckiej
  • umocnienie władzy królewskiej
  • wyznają zasadę wolności społecznej
  • potępiają gadulstwo posłów
  • Dom zawsze powinien ustępować Ojczyźnie
  • Niech każdy ma szczęśliwość powszechną w pamięci i miłość własną kraju miłości poświeci!

Specyfika komedii politycznej

Komedia polityczna – jest to odmiana komedii, która ośmiesza zjawiska społeczne, postawy polityczne, metody rządzenia, stronnictwa polityczne. Cechuje ją aktualność, doraźność wynikająca z sytuacji bieżącej.

Komedia Powrót posła realizowała oświeceniowe hasło bawiąc uczyć. Scena pełniąca w XVIII w. rolę publicznej trybuny, służyła celom agitacji polityczno-społecznej. Zadaniem twórców było przekonanie społeczeństwa do konieczności przeprowadzenia reform.