O zachowaniu się przy stole

Tytuł: „O zachowaniu się przy stole” = „O chlebowym stole”

Autor: Przecław Słota (Złota) to szlachcic z Gosławic. Był burgrabią puławskim i znawcą  dworskiej kultury zachodu, zna obyczaje dworskie i biesiadne.

Czas powstania: około 1400 r.

Gatunek: poemat dydaktyczno-obyczajowy

Założenia autora:

  • Wiersz stanowi próbę przeniesienia na grunt Polski obyczajów zachodnich, w zakresie biesiadowania i kultu kobiet.
  • To pierwszy polski savoir-vivre, czyli podręcznik wzorowych manier.
  • Utwór powstał na większą chwałę bożą dlatego zaczyna się i kończy modlitwą

Treść wiersza  „O zachowaniu się przy stole”:

Na początek autor zwraca się w formie inwokacji do Boga/Gospodarza aby pozwolił mu coś powiedzieć o chlebowym stole. Podobnie kończy też utwór. Na początek zachwala obfitości, które znalazły się na stole. Wspomina też jak ważne jest znaczenie posiłków.  Poucza wszystkich jak zasiadać do stołu, co jest pewnego rodzaju rytuałem. Słota krytykuje złe obyczaje, sugeruje, że należy prowadzić towarzyską rozmowę, usługiwać damom przy stole, mieć czyste ręce. Nie należy jeść zbyt łapczywie, wybierać najlepszych kąsków. Nie należy nakładać dużych porcji, trzeba jeść małymi kąskami i tylko tak aby się najeść. Wspomina także o zajmowaniu miejscy przy stole, zgodnie ze stanem i urodzenie. W drugiej części wskazuje na kult dla kobiet, który wynika z kultu dla Matki Boskiej. Należy szanować kobiety bowiem dają mężczyznom radość i dobroć. Kobiety także powinny zachowywać się nienagannie. Na koniec Słota przedstawia się i zwraca się do Boga/Gospodarza o wspólne radowanie się przy stole.

Elementy religijne:

  • kult matki Boskiej
  • Amen

Znaczenie utworu w literaturze polskiej:

  • najwcześniejszy utwór polski  o tematyce obyczajowej,
  • jako pierwszy polski utwór edukacyjny,
  • pierwszy utwór polski, w którym autor się przedstawia,
  • ważny dokument mówiący o dworskiej etykiecie.