Na skróty
Powieściopisarze okresu romantyzmu:
- Powieść podejmowała tematykę obyczajowo-społeczną oraz historyczną
- Reprezentowała różne odmiany realizmu
- Europejscy powieściopisarze: Scott, Balzac, Stendhal, Dickens i Gogol
- Jean Paul – niemiecki powieściopisarz
- rozkwit gatunku w II połowie XIX w.
Najwybitniejsi powieściopisarze polskiego romantyzmu:
Fryderyk Skarbek (1792-1866)- polski sternista i walterskotysta, Pan Starosta (1826)
Józef Korzeniowski (1797-1863) – realista, autor Kollokacji (1847) i Krewnych (1857)
Józef J. Kraszewski (1812-1887) – czołowy powieściopisarz polski
Józef Dzierzkowski (1807-1865) – twórca powieści drukowanej w odcinkach, autor Salonu i ulicy (1847)
Michał Czajkowski (1804-1886) – piewca kozaczyzny, autor Wernyhory (1838)
Narcyza Żmichowska (1804-1886) – Poganka (1846)
Zygmunt Kaczkowski (1825-1896) – twórca cyklu powieści historycznych, pt. Ostatni z Nieczujów (6 tomów)
Walery Łoziński (1837-1861)- twórca powieści sensacyjno-przygodowej, autor Zaklętego dworu (1859)
Ludwik Sztyrmer (1809-1886) – podejmował problem psychoanalizy i obłędu, Powieść nieboszczyka Pantofla (1844)
Henryk Rzewuski (1791-1866) – autor powieści historycznych, twórca gawędy szlacheckiej, autor cyklu o konfederacji barskiej, pt. Pamiętniki Soplicy (1839)
Gawęda szlachecka:
- przedstawienie środowiska szlacheckiego
- wprowadzenie postaci opowiadającej – szlachcic
- prymitywne opowiadanie, które charakteryzuje narratora i środowisko
- uwydatnienie sympatii narratora wobec świata przedstawionego
Kontynuatorzy Rzewuskiego, którzy uprawiali gawędę szlachecką:
- Ignacy Chodźko
- Zygmunt Kaczkowski
- Wincenty Pol
- Władysław Syrokomla
Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887) – wybitny powieściopisarz romantyczny. Nazywany człowiekiem – instytucją. W okresie niewoli prowadził działalność społeczną i pisał, dzięki czemu pozyskiwano informacje o Polsce i świecie.
Trzy typy działalności piśmienniczej Kraszewskiego:
- artystyczna – powieściopisarz, poeta, dramaturg,
- naukowa – badacz przeszłości narodu, dziejów literatury
- publicystyczna – współpracownik prawi całej współczesnej mu prasy polskiej.
Pisał na tematy ludowe (Ulana, Chata za wsią, Historia kołka w płocie), historyczne (Hrabina Cosel, Starosta warszawski) i społeczno-obyczajowe, jego twórczość liczy kilkaset tytułów.
Powieściopisarze europejskiego romantyzmu:
Twórcy powieści opartej na obrazowaniu rzeczywistości:
- Dickens – Anglia,
- Balzac – Francja,
- Gogol – Rosja.
Powieść stała się moralnym obrazem epoki, odtwarzano ludzkie życie, nawet warstw niższych, współczesność. Powieść kierowano do większej liczby czytelników, dramatyczna forma, pozory życie i prawda. Daje wielkie pole do popisu autonomii.